Điều gì sẽ xảy ra khi các đại gia từ bỏ hết tài sản để bắt đầu lại từ đầu, chứng minh mình kiếm tiền không nhờ may mắn?
May mắn thường được xem là thứ không thể kiểm soát và khó định lượng, nhưng thực tế, vai trò của nó trong hành trình thành công của mỗi người là điều không thể phủ nhận.
Câu chuyện về anh Mike Black, triệu phú đã tự trở thành người vô gia cư để chứng minh ai cũng có thể “làm lại từ con số không” là một ví dụ.
Từ con số 0
Mike Black là một doanh nhân trẻ lập công ty đầu tiên khi mới 16 tuổi và đã đạt mốc tài sản triệu đô. Tuy nhiên, vào tháng 7 năm 2020, anh quyết định khởi động dự án “Million Dollar Comeback” (Trở lại với 1 triệu đô) bằng cách từ bỏ toàn bộ tài sản cá nhân: rút hết tiền trong tài khoản, bán ôtô và bỏ nhà ở.
Anh chỉ giữ lại một chiếc điện thoại di động cùng một bộ quần áo duy nhất, tự cam kết sẽ không dùng đến bất kỳ mối quan hệ hay nguồn lực nào trước đó. Mục đích là để truyền cảm hứng cho những người đang “xuống đáy”, chứng minh rằng chỉ với sự nỗ lực, bất kỳ ai cũng có thể “từ con số 0 mà làm nên 1 triệu đô” trong 12 tháng, ngay cả khi đang là người vô gia cư.
Trong những ngày đầu, Mike phải đối mặt với khó khăn: ngủ trên ghế đá, đói ăn và phải xin ngủ nhờ. Nhờ đăng tin trên Craigslist tìm nơi làm việc đổi chỗ ở, anh được một người lạ cho ở nhờ trong chiếc xe van.
Từ đây, anh bắt đầu bán đồ nội thất “miễn phí” tìm thấy trên Craigslist với vai trò môi giới — anh mua lại các món đồ bỏ đi, chụp hình, đăng bán trên Facebook Marketplace và thu lời. Chỉ sau hai ngày, anh đã kiếm được 250 USD tiền lời và tiết kiệm toàn bộ.
Đến ngày thứ năm, anh đủ tiền mua lại máy tính để làm việc; vài tuần sau, anh thuê được văn phòng riêng và một căn phòng cho bản thân.
Khi có chỗ làm ổn định, Mike mở rộng thêm các kênh thu nhập: ngoài việc môi giới nội thất, anh nhận làm telemarketing, giao hàng và thậm chí lập một thương hiệu cà phê (“coffee brand”) với cam kết quyên góp lợi nhuận cho shelter cứu trợ động vật.
Dù chưa đạt mốc triệu đô, anh đã có đủ vốn để thuê được căn hộ thuê miễn phí (theo hình thức trao đổi dịch vụ) và bắt đầu tiếp cận các công ty công nghệ lớn để chào bán dịch vụ truyền thông xã hội. Mốc “ba tháng sau khi vô gia cư” trở thành thời điểm anh cảm thấy bản thân đang dần đi đúng hướng, dù vẫn còn cách xa mục tiêu ban đầu.
Giữa hành trình, Mike nhận tin cha mình bị ung thư giai đoạn 4 nhưng vẫn tiếp tục bởi cha anh luôn ủng hộ. Tuy nhiên, đến giai đoạn giữa dự án, chính Mike mắc hai bệnh tự miễn tấn công khớp cùng khối u ở hông, khiến anh đau đớn và gần như kiệt sức.
Cuối cùng, hai tháng trước khi chặng đường 12 tháng kết thúc, anh buộc phải dừng thử thách vì tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi.
Dù vậy, với 65.000 USD kiếm được từ nhiều nguồn—từ buôn bán đồ cũ, cà phê đến dịch vụ freelance—Mike vẫn xem đó là thành công lớn so với điểm xuất phát là “không có gì”.
Tuy đã chứng minh bằng sự kiên trì, sáng tạo và chăm chỉ, việc làm giàu từ con số 0 vẫn khả thi nhưng con số 65 nghìn USD chỉ bằng chưa đến 1/10 mục tiêu 1 triệu USD, trong khi Mike chỉ còn 2 tháng.
Nói đơn giản hơn, vị đại gia này đã thất bại và rõ ràng nếu không nhờ may mắn, việc kiếm được khoản tiền 1 triệu USD là bất khả thi nếu chỉ chăm chỉ làm việc.
Đúng người, đúng thời điểm
Câu chuyện của Mike chỉ ra rằng nếu chỉ nhìn vào thành tựu của một cá nhân, dễ dàng rơi vào suy nghĩ rằng mọi thứ đều xuất phát từ năng lực, sự nỗ lực, và khả năng quyết đoán. Tuy nhiên, những câu chuyện thành công đình đám thường ẩn chứa những yếu tố tình cờ không thể lường trước: gặp đúng người, bước vào đúng thời điểm, hoặc đơn giản là sống trong một hoàn cảnh mang lại cơ hội.
Hãy tưởng tượng hai bạn trẻ hoàn toàn giống nhau về đam mê, kỹ năng và nhiệt huyết: cùng tốt nghiệp một trường top, cùng sẵn sàng bỏ công sức để xây dựng sự nghiệp khởi nghiệp.
Thế nhưng, người A có một người bạn thân làm trong ngành truyền thông, giúp anh ta kết nối với hàng trăm khách hàng tiềm năng; người B, dù giỏi hơn về mặt chuyên môn, lại không có mối liên hệ nào và phải mất nhiều năm để tiếp cận đúng khách hàng.
Rõ ràng, trong trường hợp này, “cơ hội ban đầu” – tức là mối quan hệ – chính là một yếu tố may mắn không thể mua đứt bằng năng lực.
Bên cạnh đó, bối cảnh mỗi con người cũng là do may mắn. Không ai có thể chọn nơi mình chào đời, nhưng chính điều đó lại định hình rất nhiều về cơ hội trong tương lai:
Một đứa trẻ sinh ra trong gia đình có điều kiện kinh tế, được tiếp cận với trường lớp tốt, có người lớn quan tâm và định hướng… tất cả đều là “tấm vé bước vào tương lai”. Ngược lại, những bạn trẻ cùng năng lực nhưng sinh ra trong vùng nông thôn hoặc gia đình khó khăn sẽ phải đánh đổi nhiều hơn để tiếp cận cùng một chất lượng giáo dục.
Thêm nữa, kinh tế thịnh vượng hay suy thoái, thị trường đang “khát” ngành nghề này hay đang “mưa” người theo đuổi kỹ năng kia cũng quyết định rất lớn đến cơ hội của mỗi cá nhân. Ví dụ, khi ngành công nghệ thông tin lên ngôi, những bạn trẻ có sẵn nền tảng lập trình và được đào tạo bài bản nhanh chóng tìm được việc làm tốt; trong khi nếu ta sinh ra cách đây mười năm, khi nhu cầu chưa cao, rất có thể con đường sự nghiệp sẽ trắc trở hơn nhiều.
Trên thực tế, nhiều nghiên cứu đã cho thấy xuất phát điểm chiếm đến 50–60% khả năng thành công của một người. Dĩ nhiên, không phải ai sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn cũng sẽ thất bại, nhưng may mắn ở đây chính là “điểm xuất phát”.
Thật vậy, việc gặp đúng thời điểm rất quan trọng và đây là cụm từ xuất hiện thường xuyên trong các bài viết về khởi nghiệp và đầu tư. Một khởi nghiệp công nghệ ra mắt vào năm 2008 có thể chưa được chú ý; nhưng nếu đến năm 2015, lúc nền tảng smartphone bùng nổ, cùng một ý tưởng ấy lại có cơ hội trang trải hoàn toàn khác.
Ví dụ Facebook được thành lập năm 2004, khi mạng xã hội vẫn là khái niệm mới mẻ. Ít ai biết rằng, nếu ra mắt sớm hay trễ hơn vài năm, rất có thể Facebook đã bị “nuốt chửng” bởi MySpace, Friendster hay những đối thủ khác.
Tương tự Bitcoin trở nên nổi tiếng sau khủng hoảng tài chính 2008–2009, khi người ta bắt đầu mất niềm tin vào hệ thống ngân hàng truyền thống. Nếu Satoshi Nakamoto tung Bitcoin vào một thời điểm thị trường tiền điện tử chưa có “khát” tìm kiếm giải pháp thay thế hay sự đổi mới tài chính, rất có thể đồng tiền này đã bị chìm trong biển thông tin mà không ai để ý.
Rõ ràng, khi “bối cảnh chung” thay đổi, ví dụ như khủng hoảng kinh tế, tiến bộ công nghệ, hay biến động văn hoá, thì thị trường sẽ mở ra hoặc đóng lại những cơ hội. Những người kế thừa “thời điểm may mắn” này có thể phát triển nhanh chóng, trong khi những người ra mắt trễ hoặc quá sớm thường chịu thiệt thòi.
Muốn giàu phải có quan hệ
Con người thành công hiếm khi “cô lập”. Sự giúp đỡ từ bạn bè, đồng nghiệp, người hướng dẫn (mentor) hay giới thiệu từ đối tác luôn đóng vai trò quan trọng.
Ví dụ trong giai đoạn đầu xây dựng mạng xã hội chuyên nghiệp, Reid Hoffman nhờ mối quan hệ với những nhân vật “có tiếng nói” trong giới công nghệ để gây quỹ và thu hút người dùng cho LinkedIn.
Tương tự, Elon Musk vốn đã có một số thành công ban đầu với Zip2 và PayPal. Tuy nhiên, mối quan hệ với Peter Thiel (nhà đầu tư thiên thần) và những người đồng sáng lập PayPal đã giúp ông gây quỹ, xây dựng hệ sinh thái, để rồi có thể tập trung vào Tesla và SpaceX sau này.
Trong rất nhiều trường hợp, người ta gọi đây là “mạng lưới may mắn” – tức là thân quen với một vài người sẵn sàng mở cửa cho bạn bước vào lĩnh vực mới, giới thiệu bạn với nhà đầu tư hay chuyên gia. Khi có quan hệ thích hợp, bạn chẳng cần phải bắt đầu từ số 0 hoàn toàn; bạn có thể “nhảy cóc” qua vài bước thử thách cơ bản.
Thậm chí đôi khi, chỉ một cú điện thoại, một email, hay một cuộc trò chuyện ngẫu nhiên có thể thay đổi hoàn toàn hướng đi của cuộc đời.
J.K. Rowling từng trải qua quá trình gửi bản thảo “Harry Potter” cho hàng chục nhà xuất bản, bị từ chối nhiều lần. Khi nhận được lời mời xuất bản từ Bloomsbury, điều kiện là Rowling bất ngờ phải ký kết với mức nhuận bút rất khiêm tốn. Cơ hội cuối cùng ấy chính là bước ngoặt mà ít ai biết đến.
Đồng cảnh ngộ, Oprah Winfrey từng bị nhà đài cắt hợp đồng khi làm phóng viên truyền hình. Trong cơn tuyệt vọng, bà quyết định chuyển sang chương trình trò chuyện (talk show) để rồi trở thành biểu tượng trong mảng này. Khoảnh khắc được chọn làm người dẫn cho một chương trình thấp điểm ở đài nhỏ cuối cùng lại trở thành cơ hội để bà xây dựng đế chế truyền thông mạnh mẽ.
Những tình huống này mang tính “tình cờ”, không thể lặp lại và không thể dự đoán từ trước. Kết quả ra sao phụ thuộc rất nhiều vào việc cá nhân có nhận ra cơ hội và nắm bắt đúng thời điểm hay không. Nhưng điều quan trọng là, chính “lần may mắn” đó mới tạo tiền đề cho thành công bền vững tiếp theo.
Chúng ta không phủ nhận rằng năng lực, kiến thức, kỹ năng và nỗ lực cá nhân đóng vai trò chủ đạo trong thành công. Tuy nhiên, may mắn thường là yếu tố “không thể thiếu” để tạo đà ban đầu.
Mặc dù vậy, chỉ dừng lại ở chờ đợi may mắn không thôi chưa đủ bởi những người thành công cần có năng lực để biến “cơ hội” thành “thành quả”.
Mặc dù may mắn không thể đoán trước, nhưng chúng ta có thể “tích lũy” điều kiện để mở rộng khả năng gặp may. Xây dựng mối quan hệ chân thành, không ngừng học hỏi, chuẩn bị kỹ càng cho mọi tình huống và luôn sẵn sàng nắm bắt cơ hội – tất cả đều là cách để “tạo ra may mắn cho chính mình”.
Chính vì vậy, thành công không chỉ đến từ nỗ lực cá nhân hay tài năng, mà còn nhờ đôi khi một yếu tố không thể lý giải: may mắn. Nhận thức rõ điểm mạnh, điểm yếu của mình, đồng thời thừa nhận may mắn là một phần quan trọng, sẽ giúp mỗi người bước đi tự tin hơn trên con đường chinh phục mục tiêu và ước mơ.
*Nguồn: Mirror-Băng Băng-Theo Nhịp sống thị trường
