Loại thuốc nào an toàn, hiệu quả, miễn phí và chỉ cần thay đổi góc nhìn một chút? Chúng tôi mời bạn khám phá mối liên hệ bị lãng quên giữa đức hạnh và sức khỏe – “y học đức hạnh”.
Một câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng kể về một cậu bé có tính khí thất thường. Cha cậu đưa cho cậu một túi đinh và bảo cậu đóng một chiếc đinh vào hàng rào trong vườn bất cứ khi nào cậu cảm thấy tức giận hoặc phẫn uất. Cậu bé nhanh chóng đóng đinh vào hàng rào, và chẳng mấy chốc hàng rào đã đầy đinh. Cuối cùng, người cha yêu cầu cậu tháo từng chiếc đinh một. Khi cậu bé gỡ chúng ra, cậu nhận thấy những lỗ thủng còn sót lại.
“Những lỗ này giống như vết sẹo do sự oán giận của con để lại vậy,” người cha nói. “Sự tức giận và tổn thương có thể qua đi, nhưng vết sẹo thì vẫn còn.”
Sự oán giận làm tổn thương trái tim chúng ta, không chỉ về mặt cảm xúc mà còn về mặt thể chất. May mắn thay, có cách chữa trị và phòng ngừa nó.
Hậu quả của sự oán giận trong trái tim chúng ta
Trong một nghiên cứu do Robert Enright, người tiên phong trong nghiên cứu về sự tha thứ và là giáo sư tâm lý giáo dục tại Đại học Wisconsin-Madison, dẫn đầu, 17 bệnh nhân nam mắc bệnh tim đã được quan sát để đo lường tác động của sự oán giận và tha thứ lên trái tim của họ.
Robert Enright yêu cầu họ nhớ lại những bất công trong quá khứ mà họ chưa tha thứ. Khi họ kể lại câu chuyện của mình, máy theo dõi y tế cho thấy các động mạch dẫn máu đến tim của họ bắt đầu co lại, làm giảm lưu lượng máu. Phản ứng vật lý này phản ánh sự “tắt máy” ẩn dụ xảy ra khi chúng ta ôm mối hận thù.
Giáo sư Enright chia sẻ với The Epoch Times rằng những phát hiện này cho thấy việc giảm bớt sự oán giận có thể bảo vệ tim, có khả năng làm giảm cơn đau ngực và thậm chí là tử vong đột ngột ở bệnh nhân tim.
Theo một phân tích tổng hợp được công bố trên Tạp chí của Học viện Tim mạch Hoa Kỳ, ngay cả những người khỏe mạnh nhưng dễ nổi giận và thù địch – biểu hiện của sự oán giận – cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành cao hơn 19 phần trăm. Đối với những người có bệnh tim từ trước, nguy cơ này tăng lên tới 24%. Một nghiên cứu gần đây (2024) chứng thực những phát hiện này bằng cách chỉ ra rằng tức giận kéo dài sẽ dẫn đến rối loạn chức năng mạch máu. Robert Enright kể câu chuyện về một cụ già tám mươi tuổi mà ông gặp ở bệnh viện. Bà đã ôm mối hận thù với một thành viên trong gia đình trong hơn 40 năm vì một sự bất công chưa được giải quyết. “Hãy nghĩ về điều đó,” Robert Enright nói. “Điều đó sẽ không mang đến tác động gì đáng kể cho người gây ra sự bất công. Thay vào đó, nỗi cay đắng kéo dài đã làm cạn kiệt hy vọng và làm giảm niềm vui của ông trong những năm cuối đời.”
Hiệu ứng dai dẳng
Không giống như cơn giận dữ bùng phát và tắt lụi, sự oán giận giống như một loại thuốc độc chầm chậm ngấm ngầm.
Khi bị đối xử bất công, theo bản năng chúng ta sẽ giơ tấm khiên phẫn nộ lên, nghĩ rằng điều này sẽ bảo vệ chúng ta khỏi bị tổn hại thêm. Trong ngắn hạn, nó có thể khiến chúng ta cảm thấy mạnh mẽ hơn. Enright nói rằng: “Giống như chúng tôi đang nói rằng, ‘Bạn không thể đối xử với tôi theo cách này’”.
Nhưng sự oán giận, giống như một vị khách quyết định ở lại, trở thành thứ mà ông gọi là “vị khách không lành mạnh trong trái tim con người”.
Nguồn gốc của từ này – từ tiếng Pháp cổ “resentir,” có nghĩa là “cảm thấy lại” hoặc sống lại một cảm xúc mạnh mẽ – minh họa cho một trong những đặc điểm của “ressentiment”: sự suy ngẫm hồi tưởng lại.
Những người cảm thấy oán giận thường nghĩ đi nghĩ lại về sự kiện bất công đó. Nhà triết học Amélie Rorty mô tả sự oán giận là: “Nuôi dưỡng quá khứ, nhai lại những ký ức đau đớn về sự sỉ nhục, xúc phạm và tổn thương, nôn ra cho đến khi vị đắng của chúng trở nên ngon lành.”
Sự suy nghĩ miên man thấm vào cơ thể chúng ta và gây ra tình trạng căng thẳng mãn tính. Căng thẳng này dẫn đến nồng độ cortisol và adrenaline cao, làm suy yếu hệ thống miễn dịch và khiến chúng ta dễ mắc bệnh hơn.
Sự suy nghĩ tiêu cực cũng có thể dẫn đến trầm cảm, tăng cơn giận, hành vi hung hăng và xu hướng tự tử.
Kerry Howells đã viết trong cuốn sách “Untangling You: How Can I Be Grateful When I Feel So Resentful?” rằng: “Vì sự oán giận là một cảm xúc bị kìm nén, nó sẽ trở thành nam châm thu hút những sự oán giận khác khi nó lớn dần và dai dẳng”. “Việc thức trắng đêm suy nghĩ về nỗi bất bình hiện tại thường khiến ta nghĩ đến những nỗi bất bình khác không liên quan.”
Tiến sĩ Ann Corson, một bác sĩ y học tích hợp kết hợp phương pháp chữa bệnh về thể chất và cảm xúc, giải thích rằng những người trải qua sự oán giận sâu sắc thường không hài lòng với nhiều khía cạnh trong cuộc sống của họ—công việc, các mối quan hệ và thậm chí cả cơ thể của họ, từ đó tạo ra vòng lặp tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe của họ.
Theo thời gian, sự oán giận sẽ chuyển thành một thế giới quan. Nó thuyết phục chúng ta xem con người là kẻ thù và thế giới về cơ bản là bất công. Đôi khi sự oán giận của chúng ta không hướng vào một người nào đó mà là vào hoàn cảnh. Chúng ta tự hỏi tại sao chúng ta phải chịu đựng những thử thách nhất định và có thể nảy sinh cảm giác bất công sâu sắc đối với số phận của mình.
Robert Enright cho biết cảm giác này trở thành một phần bản sắc của chúng ta và ngay cả bản thân chúng ta cũng khó có thể nhận ra.
Sự oán giận không chỉ giới hạn ở cá nhân; Nó có thể lây lan trong gia đình và cộng đồng. Robert Enright nói rằng: “Sự oán giận có xu hướng di truyền”. “Điều này sẽ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác nếu cha mẹ thể hiện và làm gương cho con cái.”
Giải thoát bản thân khỏi sự oán giận
Vậy làm sao chúng ta có thể trục xuất vị khách không lành mạnh này ra khỏi trái tim mình?
Theo Ryan Blackstock, giáo sư và nhà tâm lý học lâm sàng chuyên điều trị chứng nghiện, để giải quyết cơn oán giận, trước tiên bạn phải hiểu nó. “Nó đến từ đâu? Tình hình lúc đó thế nào?” ông nói với The Epoch Times, “và có lẽ quan trọng hơn, nó có ý nghĩa gì đối với ngày nay? Mọi sự oán giận đều có lý do.”
Robert Enright trình bày một quá trình tha thứ gồm bốn giai đoạn để giải quyết sự oán giận: giai đoạn tiết lộ, giai đoạn quyết định, giai đoạn làm việc và giai đoạn khám phá.
Trong giai đoạn tiết lộ, chúng ta tìm cách hiểu cảm xúc của mình, thừa nhận tổn thương và nhận thức được sự oán giận đã xâm chiếm cuộc sống của chúng ta như thế nào.
Robert Enright kể câu chuyện về một người phụ nữ bị tổn thương sâu sắc bởi chính cha mình. Cô nhận ra rằng nỗi oán giận lâu nay của cô đang ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống – cản trở các mối quan hệ, làm xói mòn lòng tự trọng và phủ bóng đen lên tương lai của cô. Khi đối mặt với những cảm xúc này, cô bắt đầu nhận ra sự cay đắng đang giam cầm mình như thế nào.
Trong giai đoạn quyết định, cô đã có ý thức lựa chọn tha thứ, không phải để tha thứ cho cha mình về hành động của ông, mà là để giải thoát bản thân khỏi xiềng xích của sự cay đắng. Cô nhận ra rằng việc giữ sự tức giận chỉ kéo dài thêm nỗi đau khổ của cô.
Robert Enright cho rằng sự tha thứ là “phương thuốc” chữa trị căn bệnh oán giận. Ngược lại với sự oán giận, lòng tha thứ có liên quan đến việc giảm mức cholesterol, một yếu tố chính dự báo bệnh tim mạch vành. Ngoài ra, những người thực hành lòng tha thứ có huyết áp thấp hơn và phản ứng tim tốt hơn với căng thẳng.
Ngoài quyết định tha thứ, giai đoạn làm việc đòi hỏi phải thay đổi góc nhìn. Người phụ nữ bắt đầu tìm hiểu về quá khứ của cha mình, khám phá những đấu tranh và chấn thương của ông. Hiểu được những khó khăn của ông ấy không biện minh cho hành động của ông, nhưng làm dịu đi sự oán giận của cô đối với ông. Sự đồng cảm mới này đã khiến lòng trắc ẩn nảy nở trong tim cô, giúp cô “giảm bớt sự oán giận”, Enright giải thích.
Cuối cùng, trong giai đoạn khám phá, cô bắt đầu tìm thấy ý nghĩa trong nỗi đau khổ của mình. Như một hành động nhân đạo, cô đã chọn chăm sóc người cha đang hấp hối của mình, thậm chí còn cho ông ăn trong những ngày cuối đời.
Sau khi cha cô qua đời, cô nói: “Tôi rất biết ơn vì đã làm điều này bởi vì, xét cho cùng, ông ấy là cha tôi; Nếu tôi không tha thứ cho ông ấy, tôi sẽ mang trong lòng nỗi buồn và sự hận thù. “Bây giờ chỉ còn là sự thương tiếc”, Enright nói.
Trong nhiều trường hợp như thế này, “sự tha thứ có thể trả lại cuộc sống cho chúng ta”, ông nói.
Theo Tiến sĩ Corson, khi sự oán giận được giải quyết, tâm trí, cơ thể và tâm hồn có thể bắt đầu được chữa lành.
Khai thác lòng biết ơn
Nếu sự tha thứ có thể chữa lành sự oán giận thì lòng biết ơn chính là biện pháp phòng ngừa lâu dài. Như nhà nghiên cứu về lòng biết ơn Kerry Howells giải thích, “lòng biết ơn và sự oán giận tồn tại và lan tỏa trong các mối quan hệ trong cuộc sống của chúng ta”.
Chúng ta thường có xu hướng tin rằng chúng ta cần những điều kiện thuận lợi để biết ơn, nhưng Kerry Howells cho rằng lòng biết ơn không phụ thuộc vào hoàn cảnh hoàn hảo.
Đối với những lĩnh vực trong cuộc sống bị vấy bẩn bởi sự oán giận, Kerry Howells gợi ý rằng chúng ta nên lùi lại một bước và thay đổi góc nhìn. Bà chia sẻ với tờ The Epoch Times rằng: “Nếu chúng ta giải phóng sự oán giận, chúng ta có nhiều khả năng tìm thấy lòng biết ơn ở những lĩnh vực mà trước đây chúng ta không thể tiếp cận”.
Howells cho biết, bằng cách phát triển lòng biết ơn ở những lĩnh vực khác trong cuộc sống không bị ảnh hưởng bởi sự oán giận, chúng ta có thể nuôi dưỡng sức mạnh và lòng can đảm để chủ động giải quyết sự oán giận.
Blackstock cho biết: “Hãy tưởng tượng năng lượng cảm xúc và tâm lý của chúng ta được thể hiện trong biểu đồ hình tròn”. “Không gian có hạn. “Càng có nhiều sự oán giận thì càng có ít chỗ cho bất cứ điều gì khác”, ông nói tiếp.
Nuôi dưỡng lòng biết ơn có thể ngăn chặn sự oán giận lấn át những cảm xúc tích cực.
Kerry Howells đã nói: “Lòng biết ơn thể hiện sức mạnh qua hành động”. Bà ủng hộ việc biến lòng biết ơn thành thói quen hàng ngày. “Hãy tìm một hoặc hai điều mà chúng ta có thể dễ dàng biết ơn và nuôi dưỡng chúng trong trái tim mình bằng cách thường xuyên nhắc đến chúng, viết chúng ra, nói lời cảm ơn và cảm nhận chúng trong trái tim mình.”
Lựa chọn di sản của lòng yêu thương thay vì sự oán giận
Tiến sĩ Corson cho biết: “Nếu bạn ôm mối hận thù, bạn sẽ không bao giờ có thể chữa lành được”. Robert Enright khuyến khích mọi người suy nghĩ về di sản mà họ sẽ để lại.
Ông giải thích rằng có hai lựa chọn: hoặc là bạn truyền đi cơn giận dữ của mình, điều này có nguy cơ tạo ra một chu kỳ tiêu cực cho các thế hệ tương lai, hoặc bạn để lại món quà tình yêu, truyền sự ấm áp và lòng tốt vào trái tim của các thành viên trong gia đình.
Theo Epoch Times-Thanh Ngọc biên dịch
