Một nữ diễn viên khởi đầu bằng ba lần trượt đại học, nhưng chưa từng trượt phong độ trong cả sự nghiệp.
Củng Lợi là biểu tượng sống của nền điện ảnh Trung Quốc và là một trong số rất ít diễn viên Châu Á đạt tầm ảnh hưởng toàn cầu. Sinh năm 1965 tại Thẩm Dương, nữ diễn viên từng ba lần thi trượt Học viện Hý kịch Trung ương. Nhưng vì tài năng diễn xuất của cô, dù thiếu 11 điểm nhưng cô vẫn được ưu ái đặc cách vào trường. Sau này, chính ngôi trường đó lại tự hào vì từng đào tạo nên người phụ nữ có ánh mắt làm rung chuyển cả Cannes lẫn Venice.
3 lần trượt đại học
Vào năm 1983, khi Củng Lợi đang là học sinh cuối cấp, giống như bao bạn bè đồng trang lứa, cô cũng tham gia kỳ thi đại học. Từ nhỏ, Củng Lợi đã mơ ước trở thành diễn viên. Gia đình cô không ủng hộ lựa chọn này, nhưng niềm đam mê với nghệ thuật đã thôi thúc cô không từ bỏ ước mơ. Cô quyết định đăng ký vào các ngành nghệ thuật tại Đại học Sư phạm Sơn Đông và Đại học Sư phạm Khúc Phụ.
Vì thiếu kinh nghiệm, lần đầu tham gia kỳ thi năng khiếu của các trường nghệ thuật, Củng Lợi không may bị trượt. Không bỏ cuộc, cô tiếp tục ôn luyện và thử sức lần nữa, đăng ký vào chuyên ngành nghệ thuật tại Đại học Sư phạm Sơn Đông. Tuy nhiên, vận may vẫn không mỉm cười khi cô lại trượt một lần nữa.
Hai lần thất bại liên tiếp khiến Củng Lợi cảm thấy rất nản lòng, nhưng ngay lúc đó, một người thầy đã xuất hiện. Bạn bè mách cô rằng để có cơ hội đỗ vào các trường nghệ thuật, cần phải có sự hướng dẫn từ các thầy cô chuyên nghiệp. Chính vì vậy, Củng Lợi đã tìm mọi cách liên lạc với Doãn Thái Vi, một giảng viên từ Đoàn kịch Quân đội Tế Nam. Bị cảm động bởi sự chân thành và quyết tâm của Củng Lợi, Doãn Thái Vi đã đồng ý giúp cô trau dồi kỹ năng diễn xuất.
Với sự hướng dẫn của Doãn Thái Vi, Củng Lợi tham gia kỳ thi đại học lần thứ ba vào năm 1985. Mặc dù thiếu tự tin sau hai lần thất bại trước đó, cô vẫn quyết định đăng ký vào Đại học Sư phạm Sơn Đông. Tuy nhiên, Doãn Thái Vi không đồng ý và giận dữ nói: “Học trò của tôi không thể chỉ chọn trường này. Nếu thi, phải là Học viện Hý Kịch Trung ương”. Và Củng Lợi đã nghe theo lời thầy.
Trong kỳ thi này, mặc dù thể hiện tốt, Củng Lợi vẫn nhận được một lời phê bình từ giám khảo về hàm răng của cô, cho rằng chúng có thể ảnh hưởng đến biểu cảm trong diễn xuất. Lời nhận xét này khiến Củng Lợi cảm thấy rất buồn, nhưng nhờ vào chuyên môn xuất sắc, cô vẫn được Học viện Hý Kịch Trung ương tuyển thẳng, đứng thứ ba trong kỳ thi. Cũng từ đây, sự nghiệp của Củng Lợi đã mở ra một bước ngoặt lớn, đưa cô vươn lên trở thành một trong những tượng đài của điện ảnh Trung Quốc.
Bước ngoặt của cô sinh viên “vô danh”
Bước ngoặt đến vào năm 1987, khi đạo diễn Trương Nghệ Mưu – lúc đó đang tìm gương mặt mới cho bộ phim Cao Lương Đ ỏ – chọn cô sinh viên năm ba vô danh Củng Lợi vào vai chính. Không ai ngờ, bộ phim đầu tay của cả hai đã thắng giải Gấu Vàng tại LHP Berlin, mở ra kỷ nguyên vàng son cho điện ảnh Trung Quốc trên bản đồ thế giới.
Từ đó, Củng Lợi và Trương Nghệ Mưu trở thành cặp bài trùng định hình phong cách điện ảnh Á Đông: sâu sắc, trầm lắng nhưng mãnh liệt. Những bộ phim như Thu Cúc Đ i Kiện , Đèn Lồng Đ ỏ Treo Cao , Hoàng Kim Giáp … không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, mà còn là nơi Củng Lợi phô diễn đỉnh cao diễn xuất bằng ánh mắt, cử chỉ và cả sự im lặng nặng trĩu.
Không chạy theo thị trường hay PR cá nhân, Củng Lợi chọn cách sống khép kín và làm nghề nghiêm túc đến mức khắt khe. Gần 40 năm qua, hiếm có vai diễn nào của cô bị chê. Khán giả và giới phê bình quốc tế đều công nhận: có Củng Lợi là phim có chiều sâu .
Không chỉ dừng lại ở phim Trung Quốc, Củng Lợi còn đóng vai trò tiên phong đưa diễn viên Châu Á ra thế giới. Cô góp mặt trong các tác phẩm Hollywood như Memoirs of a Geisha , Miami Vice , Mulan (2020) và đặc biệt là trở thành nữ diễn viên Trung Quốc đầu tiên làm giám khảo tại cả 3 LHP lớn nhất hành tinh: Cannes, Berlin, Venice – một vinh dự mà ngay cả nhiều ngôi sao Hollywood cũng chưa từng chạm đến.
Dù đóng phim tiếng Hoa hay tiếng Anh, dù cổ trang hay hiện đại, dù ở quốc nội hay quốc tế, Củng Lợi vẫn luôn là “chị đại” đúng nghĩa. Người trong giới kể rằng, nếu Củng Lợi không hài lòng với cảnh quay, cả đoàn phim sẽ dừng lại chỉnh sửa. Đạo diễn lớn cũng nể cô vài phần, vì biết rằng nếu Củng Lợi phản biện thì hẳn là có lý do. Không ai dám cãi cô nửa lời, không vì sợ, mà vì nể.
Điều đặc biệt nhất ở Củng Lợi không chỉ là tài năng, mà còn là sự tỉnh táo. Trong thế giới giải trí xô bồ, nơi danh tiếng có thể bị đánh đổi bằng vài phút viral, Củng Lợi vẫn điềm tĩnh như một tượng đài. Không mạng xã hội, không scandal, không cần hô hào. Cô chọn để điện ảnh tự lên tiếng.
Ngày nay, khi nhiều gương mặt mới nổi lên với tốc độ chóng mặt, rồi cũng lặng lẽ biến mất sau vài mùa phim, cái tên Củng Lợi vẫn sừng sững như một chương riêng trong lịch sử điện ảnh thế giới.
Một nữ diễn viên khởi đầu bằng ba lần trượt đại học, nhưng chưa từng trượt phong độ trong cả sự nghiệp. Một người phụ nữ khiến cả showbiz nể phục chỉ bằng cái nhìn. Đó là Củng Lợi – người phụ nữ không phải ai cũng dám diễn cùng, nhưng ai cũng ước được một lần đứng chung khung hình.
Tổng hợp-Đông-Thanh Niên Việt
