Khám phá lý do tại sao lòng can đảm không phải là không sợ hãi – mà là hành động bất chấp nỗi sợ hãi.
Một cậu bé tám tuổi ngồi im lặng bên cạnh cô em gái sáu tuổi của mình trong phòng bệnh. Cô bé đang hấp hối vì bệnh bạch cầu. Cơ hội sống sót duy nhất của cô là truyền máu. Khi các bác sĩ xác nhận rằng máu của người anh trai hoàn toàn phù hợp, họ hỏi cậu bé có muốn hiến máu để cứu mạng em mình không. Sau một đêm suy nghĩ, cậu đã đồng ý.
Ngày hôm sau, hai anh em được truyền dịch và máu của cậu bé được truyền vào cơ thể đang đau yếu của em gái. Trong không khí tĩnh mịch, cậu bé quay sang bác sĩ và hỏi: “Khi nào thì cháu sẽ chết?”
Khoảnh khắc này, được nhà văn người Mỹ Anne Lamott kể lại trong cuốn sách Bird by Bird, dựa trên câu chuyện có thật do Jack Kornfield của Trung tâm thiền Spirit Rock ở Woodacre, California kể lại, mô tả lòng dũng cảm và sự ngây thơ đáng kinh ngạc của một đứa trẻ nghĩ rằng việc cứu em gái mình sẽ phải trả giá bằng mạng sống.
Mặc dù ít người trong chúng ta phải đối mặt với những quyết định quan trọng như vậy, nhưng bản chất của lòng can đảm vẫn luôn có ý nghĩa trong những cuộc đấu tranh hàng ngày của chúng ta. Lòng can đảm được thể hiện khi chúng ta thử thách bản thân vượt ra khỏi sự thoải mái, bảo vệ nguyên tắc của mình hoặc bắt đầu con đường mới để tự hoàn thiện bản thân.
Lòng can đảm là gì?
Theo cách hiểu thông thường, lòng can đảm là hành động khi đối mặt với nỗi sợ hãi. Theo Cynthia Pury, một nhà tâm lý học và nhà nghiên cứu về lòng dũng cảm, có ba yếu tố hình thành nên hành động dũng cảm: mục đích, mục tiêu cao cả hoặc có ý nghĩa, và một mức độ rủi ro nhất định.
Lòng can đảm phải có chủ ý, không thể là ngẫu nhiên. Đó phải là sự lựa chọn của mỗi người, chứ không phải là điều xảy đến với họ. Hành động tự nguyện cũng phải phục vụ một mục đích có ý nghĩa. Chạy vào tòa nhà đang cháy để cứu một đứa trẻ, hầu hết mọi người sẽ gọi đó là lòng dũng cảm. Bạn có vội vã lao vào ngọn lửa đó để quay video TikTok không? Hẳn là không.
Như Cynthia Pury giải thích với The Epoch Times, “một số hành động nhất định được coi là tốt hoặc hữu ích”.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng lòng can đảm vốn mang tính chủ quan. Những gì một người coi là hành động tín ngưỡng kinh tâm động phách thì người khác lại coi là bước tiến được tính toán trước. Điều này dẫn đến sự phân biệt giữa lòng can đảm ‘chung’ và lòng can đảm ‘cá nhân’.
Rủi ro vô hình
Lòng can đảm nói chung thường liên quan đến các mục tiêu và rủi ro được khẳng định về mặt xã hội hoặc văn hóa, chẳng hạn như các hành động anh hùng trong chiến đấu, được ghi nhận bằng tượng đài, huy chương và được ca ngợi rộng rãi.
Tuy nhiên, lòng dũng cảm cá nhân thì gần gũi hơn. Đối với một diễn giả, việc phát biểu trước đám đông là một hoạt động thường xuyên và không có rủi ro. Mặt khác, đối với một người nhút nhát, việc lên sân khấu có thể giống như đang mạo hiểm mạng sống của mình.
Cynthia Pury chia sẻ một lá thư đăng trên Tạp chí Sun minh họa cho lòng dũng cảm cá nhân:
“Con gái 9 tuổi của tôi khóc rất nhiều, liên tục nói rằng con bé không muốn đi học vì hôm đó có bài kiểm tra môn xã hội quan trọng. Con bé lo lắng rằng những khó khăn trong học tập sẽ cản trở mình và cháu thậm chí sẽ không thể đọc được câu hỏi chứ đừng nói đến việc biết câu trả lời”.
“Nỗi sợ hãi của con bé ngày một lớn dần cho đến khi khiến cháu phát bệnh. Tôi mất hơn một tiếng đồng hồ để thuyết phục con bé mặc quần áo. […] Khi đến trường, cháu năn nỉ tôi đừng cho cháu vào: ‘Con không làm được đâu mẹ ạ. Con không thể vượt qua bài kiểm tra này.’ Tôi sợ mình sẽ phải lôi con bé ra khỏi xe, nhưng đột nhiên, con bé lau nước mắt, bước ra ngoài và đi cùng tôi đến cửa. Tôi ngạc nhiên trước lòng dũng cảm của con bé […]. Liệu có ai hiểu được lòng can đảm mà cô con gái bé nhỏ của tôi đã phải trải qua khi đối mặt với một thử thách đơn giản không?”
Thiếu can đảm
Margie Warrell, một chuyên gia về nghệ thuật lãnh đạo có bằng tiến sĩ về phát triển con người, đã chia sẻ với The Epoch Times trong một cuộc phỏng vấn rằng, não của chúng ta được thiết kế để tự bảo vệ và thường hướng tới những gì quen thuộc, dễ đoán và an toàn. Nhưng cô cho rằng sự phát triển tiến bộ và chuyển mình thực sự đến từ những khó chịu, từ việc vượt qua những giới hạn mà chúng ta nhận thức được.
Margie Warrell mô tả thách thức của việc hành động khi sợ hãi là “sự thiếu can đảm”.
Trong cuốn sách “The Courage Gap: 5 Steps to Braver Action”, Margie Warrell chia sẻ những bài học từ thời thơ ấu của mình. Lớn lên trong một trang trại bò sữa, cô mơ ước được cưỡi ngựa con, nhưng giấc mơ của cô đã trở thành nỗi sợ hãi khi bố mẹ cô tặng cô một chú ngựa già to lớn tên là Roby.
Mỗi ngày cô đều trở về gặp Roby, đối mặt với nỗi lo lắng và sợ thất bại. Quá trình này không mấy vinh quang: nhiều lần thử, thất vọng và những chiến thắng nhỏ. Cuối cùng, nỗi sợ hãi từng chế ngự cô bắt đầu dịu đi, thay vào đó là sự tự tin và tự do.
Cô viết: “Sự tiến bộ và sự thoải mái không thể cùng tồn tại trên một con ngựa”.
Nghiên cứu trước đây của Cynthia Pury khẳng định rằng khi mọi người hành động một cách can đảm, nỗi sợ hãi sẽ giảm đi và sự tự tin sẽ tăng lên.
Margie Warrell giải thích rằng sự sẵn sàng đối mặt với rủi ro khi không chắc chắn có thể định hình toàn bộ quỹ đạo của chúng ta, bởi vì thành công trong cuộc sống tỉ lệ thuận với mức độ sẵn sàng chấp nhận sự khó chịu.
Cô nhấn mạnh: “Khoảng cách [lòng can đảm] là khoảng cách giữa con người hiện tại của chúng ta và con người chúng ta có thể trở thành nếu chúng ta luôn thực hành lòng can đảm.”
Trong ngắn hạn, việc tránh rủi ro sẽ khiến chúng ta cảm thấy an toàn. Về lâu dài, nó sẽ giam hãm chúng ta, hạn chế tiềm năng và sự tự do của chúng ta.
Lòng can đảm được đền đáp
Lòng can đảm sẽ mang lại lợi ích đáng kể. Các nghiên cứu về doanh nhân cho thấy lòng can đảm góp phần nâng cao vốn tâm lý (PsyCap) – sự kết hợp giữa sự tự tin, hy vọng, lạc quan và khả năng phục hồi.
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng những doanh nhân thể hiện lòng dũng cảm và do đó có PsyCap cao hơn thường có mức độ thỏa mãn cao hơn đáng kể, ngay cả khi việc kinh doanh tồn tại những rủi ro nhất định. Ngoài ra, những doanh nhân này chịu mức độ căng thẳng và lo âu thấp hơn chứ không phải cao hơn so với dân số trung bình.
Lợi ích này không chỉ giới hạn ở những người sáng lập doanh nghiệp. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy lòng dũng cảm chiếm gần một phần tư sự khác biệt trong hiệu suất công việc.
Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu về Sức khỏe, Tâm lý và Giáo dục, lòng dũng cảm giúp nhân viên đương đầu với thử thách, chủ động và đưa ra quyết định táo bạo. Nó cũng có lợi ích trong các tình huống xã hội, chẳng hạn như đưa ra phản hồi trung thực hoặc giải quyết xung đột, giúp thúc đẩy tinh thần làm việc nhóm và năng suất.
Lòng can đảm cũng có lợi trong môi trường học tập. Trong một nghiên cứu lớn với hơn 7.600 học sinh trung học, hành vi dũng cảm có mối tương quan với thành tích học tập tốt hơn và tính kiên trì cao hơn khi đối mặt với thử thách.
Người bạn đồng hành thân thiết của lòng dũng cảm
Cynthia Pury định nghĩa lòng can đảm là “dám chấp nhận rủi ro đáng để mạo hiểm”. Cô kể về câu chuyện của một gia đình dừng xe dọc theo xa lộ Bờ Tây và trèo lên vách đá để lấy lại chú gấu bông của đứa con đã bay ra khỏi cửa sổ.
Những gì ban đầu có vẻ như là một rủi ro có thể kiểm soát được đã nhanh chóng leo thang, khiến cả hai cha mẹ bị mắc kẹt trên bờ vực – cuối cùng phải nhờ đến trực thăng cứu hộ. Giá trị nhận thức được của mục tiêu (tìm ra chú gấu bông) có thể không biện minh được cho những rủi ro thực sự phải gánh chịu. Điều này phản ánh một khía cạnh khác của lòng can đảm: mục tiêu và rủi ro phải được đánh giá lại một cách cẩn thận và liên tục.
Aristotle mô tả lòng can đảm là “sự cân bằng vàng” giữa hèn nhát và liều lĩnh. Theo Aristotle, người can đảm vừa biết sợ điều đáng e sợ vừa tin tưởng vào điều đúng đắn, theo cách đúng đắn và vào thời điểm đúng đắn.
“Vì vậy, lòng can đảm và trí tuệ phải là những người bạn tốt nhất trên thế giới”, Cynthia Pury nhấn mạnh.
Margie Warrell nói rằng: “Lòng can đảm cũng giống như học cách làm món trứng rán hay chơi đàn piano vậy”.
Đây là một kỹ năng có thể học và cải thiện thông qua thực hành, nhưng những nỗ lực ban đầu có thể có vẻ gượng ép. Ví dụ, nếu mục tiêu của chúng ta là giảm cân, việc bước vào phòng tập có thể khiến chúng ta sợ bị đánh giá hoặc xấu hổ. Việc tổ chức lại lối sống để áp dụng những thói quen lành mạnh hơn có thể kéo theo những rủi ro về mặt xã hội và tài chính. Nhưng khi bạn vượt qua những bất tiện này, bạn sẽ học được rằng kiên trì sẽ tạo nên tiến bộ. Bắt đầu từ việc nhỏ. Chấp nhận rủi ro ở mức có thể kiểm soát được. Thử công thức mới, bắt đầu cuộc trò chuyện khó khăn, phát biểu tại cuộc họp và ứng tuyển vào công việc mơ ước.
Cynthia Pury khuyến khích chúng ta tự hỏi mình câu hỏi sau: “Tại sao tôi muốn điều này? Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi chấp nhận rủi ro này? Nếu nhìn lại, tôi có tự hào về những gì mình đã làm không?”
Theo thời gian, những hành động này sẽ xây dựng sự tự tin và sáng suốt, giảm lo lắng và giúp chúng ta phân biệt được điều gì thực sự có ý nghĩa với điều gì chỉ là hấp dẫn – theo thời gian, lòng can đảm sẽ tự nhiên tuôn trào.
Margie Warrell gợi ý nên xây dựng một cộng đồng hỗ trợ xung quanh chúng ta – những người ủng hộ sự phát triển của chúng ta và tôn vinh lòng dũng cảm của chúng ta. Việc ghi lại những hành động dũng cảm của chúng ta vào nhật ký có thể đóng vai trò là bằng chứng cho sự tiến bộ và phát triển bản tính dũng cảm bên trong chúng ta. Nếu chúng ta coi mình là can đảm, chúng ta sẽ ngày càng can đảm hơn.
Từ đứa trẻ do dự trước bài kiểm tra đến doanh nhân tiên phong trong những con đường mới hay người ở phòng tập thể dục vượt ra khỏi vùng an toàn của mình, mỗi bước đi dũng cảm sẽ thu hẹp khoảng cách giữa khát vọng và hiện thực.
Margie Warrell đã viết: “Chất lượng cuộc sống của chúng ta sẽ tăng lên theo mức độ can đảm mà chúng ta dành cho mỗi quyết định của mình”.
Theo Epoch Times-Thanh Ngọc biên dịch
