“Không sợ mây bay che tầm mắt, thân ta đang ở chốn cao tầng”, hai câu thơ ngắn gọn của Vương An Thạch đã thể hiện đầy đủ chí khí cũng như sự quan trọng của tầm nhìn trong thiên hạ.
Trống chiều chuông sớm, sương bay động nhạn, nhân sinh là bôn ba tu hành vất vả. Có người khi vừa đối diện với núi cao hiểm trở thì liền ngừng chân đứng lại, có người lại vượt qua gai góc bụi bẩn ven đường và trở thành một con người khác.
Đường phía trước còn xa không? Những lời này không phải là hỏi đôi chân, mà là muốn hỏi nội tâm của bạn. Mỗi bước đi của bạn, đều là từ nơi sâu thẳm trong tâm cũng muốn bước đi, tầm nhìn của bạn có thể hướng tới phương xa, vậy thì cuối cùng bạn cũng có thể đi tới được nơi đó.
Thứ có thể quyết định vận mệnh một người, không phải là năng lực mạnh yếu, mà là tầm nhìn lớn hay nhỏ.
- Người có tầm nhìn hạn hẹp chỉ có thể đắm chìm trong những vụn vặt thường ngày.
Có một thôn xa xôi ở Dự Nam, trong những năm 1980 – 1990, ao cá trong thôn vẫn theo hình thức nhận thầu kinh doanh tự quản, cứ vào đầu năm thì mọi người bỏ ra một lượng tiền bằng nhau để mua cá giống, đến cuối năm lại chia đều nhau số cá đó.
Người trong thôn phần lớn đều có họ hàng với nhau, nên lúc chia cá cũng không có ai quá so đo tính toán, thường thường cứ lấy một đống cá bỏ lên cân là được rồi. Cứ vậy mãi về sau, có một gia đình mới gia nhập đã phá vỡ sự quân bình được duy trì qua mấy đời này.
Thời điểm đó vật chất thiếu thốn, mọi người đều rất thích cá trắm cỏ và cá mè vì nó có nhiều thịt, còn cá mè hoa (tục hay gọi là cá mè đầu to), bởi vì đầu cá thì to mà thịt thì ít nên không có ai thích cả, nhưng giá cá giống của loại cá này thì rất rẻ, bởi vậy cứ đến cuối năm khi thu hoạch cá, trong ao phải có đến một nửa là cá mè hoa.
Cứ theo lệ cũ, mỗi gia đình đều được chia đến mấy con cá mè hoa, nếu nhà nào bị chia phải con cá mè hoa thì sẽ được chia cho một con cá trắm cỏ hoặc con cá mè để bù lại, bởi vì nhà nào cũng giống nhau, nên đây là phương thức mà mọi người có thể chấp nhận được.
Nhưng đến lượt gia đình kia, nữ chủ nhà rất nhanh mắt, mỗi lần đều có thể kiếm cớ để chia cá mè hoa cho nhà khác còn cá ngon để cho nhà mình, hơn nữa miệng lưỡi của bà sắc sảo, những nhà khác biết rõ là chịu thiệt mà không biết làm sao được.
Rất nhiều năm về sau, mức sống ở nông thôn được nâng lên, đầu cá mè hoa bây giờ đã trở thành món ăn đặc sản, còn cá trắm cỏ hay cá mè đã trở thành quá bình thường, Thời nay vật chất đã đầy đủ, không ai lại vì mấy con cá mà tranh cãi nhau đến mặt đỏ tía tai nữa.
Điều nằm ngoài dự đoán của mọi người chính là, cái gia đình kia lại trở thành một trong những hộ nghèo ít ỏi ở trong thôn, bởi vì nữ chủ nhà quá khôn khéo, trong thôn không ai muốn qua lại, đi ra ngoài làm việc chỉ vì một chút việc nhỏ nhặt mà cũng phải cãi lộn với người ta, dần dần mà dẫn đến cảnh bần hàn hôm nay.
Cái kết cục này thật khiến người khác phải cảm thán, nghĩ lại thì cũng không phải không có lý. Tầm nhìn chỉ tới chỗ mấy con cá thì làm sao mà có được thế giới rộng lớn đây?
- Tầm nhìn hạn hẹp thì tầng thứ sẽ không cao
Lý Tư trước đây là một người giàu có, từng tại nước Sở giữ chức tiểu lại trông coi kho lương thực. Một ngày, ông đi nhà vệ sinh, nhìn thấy bên trong có con chuột đang chạy tứ tán, mà quay về kho lương thực lại phát hiện có con chuột đang ở đó thỏa thích mà ăn lương thực, nhìn thấy người tới cũng không hoảng sợ chút nào.
Đều là con chuột, chỉ vì hoàn cảnh bất đồng, mà số phận rất khác nhau, Lý Tư có cảm giác rất rõ ràng, liền đưa ra một kết luận sai lầm về “Chuột ở kho và nhà xí“: “Người tài hay bất tài cũng như con chuột vậy, khác nhau ở vị trí mà thôi”.
Cảnh ngộ của con chuột ở nhà xí làm cho Lý Tư thương cảm, mà con chuột ở nhà kho lại truyền cảm hứng cho ông thêm quyết tâm truy cầu danh lợi. Từ đó về sau, nhân sinh quan của ông có cải biến cực lớn, ông đã được Tần Vương Doanh Chính trọng dụng, nhưng mà đối với cách thức sinh hoạt của con chuột ở nhà kho mà nói, đạo đức nằm ở chỗ nào? Chẳng phải nó là đục khoét phá hoại hay sao?
Doanh Chính sau khi chết, Lý Tư lúc đó đã là Thừa tướng, cùng với hoạn quan Triệu Cao thông đồng làm bậy, lập nhị thế tử Hồ Hợi làm vua. Hết thảy bè lũ xu nịnh qua lại với nhau, nhất định rồi sẽ nhận lấy kết cục thất bại. Cuối cùng bị Triệu Cao hãm hại, Lý Tư cùng người nhà bị đem xử chém ngang lưng, còn thảm thiết hơn là bị tru di tam tộc.
Bi kịch của Lý Tư, chính là do trước kia đã đưa ra luận điệu “Chuột ở kho và nhà xí”. Bất kể là chuột ở nhà xí hay nhà kho, đều dựa vào cướp lấy lợi ích mà không từ thủ đoạn nào, Lý Tư lại lấy chúng làm mục tiêu nỗ lực. Người có tầm nhìn hạn hẹp đến vậy, trong mắt chỉ có lợi, hỏi sao không nhận lấy kết cục bi thảm.
- Người có tầm nhìn lớn sẽ không bị danh lợi làm mê mờ
Tăng Quốc Phiên là tướng triều đại nhà Thanh, là nhân vật có ảnh hưởng sâu sắc trong lịch sử cận đại, ông là người đơn giản mà bác học, tầm nhìn sâu xa, không chỉ đạt được công danh mà còn làm hiển hách cả gia tộc.
Năm công nguyên 1864, Thái Bình Thiên Quốc bị tiêu diệt, đây là thời khắc huy hoàng nhất trong đời Tăng Quốc Phiên. Thời điểm cường quốc xâm lấn, triều đình mục nát, tướng lĩnh thấy tình huống này, mới khuyên ông chống lại triều đình, dùng mấy chục vạn đại quân dưới trướng chiếm lấy Giang Nam, làm chủ một nửa giang sơn.
Kỳ thực với tầm mắt của Tăng Quốc Phiên, trong lòng ông từ sớm đã có quyết định: Tương quân tuy dũng mãnh, nhưng triều đình đã có đề phòng, đã cho Hoài quân của Lý Hồng Chương phòng bị từ trước, huống hồ ý đồ của cường quốc ở nước ngoài là phân chia Trung Hoa, lúc này mà xưng Đế thì không khác nào tự đào hố chôn mình.
Với tầm mắt rộng, Tăng Quốc Phiên không bị quyền lực hấp dẫn mà có thể vượt qua được, cuối cùng trở thành “tứ đại danh thần phục hưng” triều đại nhà Thanh, làm đến chức Tổng đốc lưỡng giang, được hậu nhân vinh danh là “Người hoàn mỹ nhất thiên cổ”. Do ảnh hưởng của ông, gia tộc của ông có thể hưng thịnh kéo dài hơn 100 năm.
Nhân sinh chính là không ngừng tu hành, bạn đã đọc qua sách, đi qua đường, gặp qua người, trải qua đủ mọi sự tình, đều sẽ ảnh hưởng đến tầm nhìn của bạn.
Hôm qua bao nhiêu việc để thành ta hôm nay; hôm nay bao nhiêu việc để thành ta ngày mai. Tầm nhìn cao bao nhiêu sẽ đạt được cấp độ hồi báo bấy nhiêu. Tầm nhìn của bạn, quyết định kết cục của bạn.
Chân Chân (Theo Secretchina)
