Adidas và Pumas là hai thương hiệu nổi tiếng có lịch sử lâu đời, đồng thời cũng là đối thủ cạnh tranh không đội trời chung, nhưng bạn có biết thực tế hai thương hiệu này được thành lập bởi một cặp anh em người Đức?
Có những mối thù gia tộc nổi tiếng như mối thù hơn 10 năm giữa 2 anh em tỉ phú người Ấn Độ Muskesh Ambani và Anil Ambani. Mối thù này chủ yếu xuất phát từ sự bất đồng trong việc điều hành tập đoàn Reliance do cha của 2 ông để lại. Nhưng có những mối thù vượt qua khỏi chuyện cạnh tranh trong kinh doanh. Đó là cuộc chiến giữa 2 anh em nhà Dassler, gia đình đã sáng lập nên 2 thương hiệu giày nổi tiếng thế giới Adidas và Puma.
Mối thù giữa 2 anh em và gia đình của họ kéo dài tới… 60 năm, thậm chí đã biến thị trấn nơi họ sinh ra trở thành 2 chiến tuyến khốc liệt. Mối thù này là lý do khiến Adidas và Pumas “vinh dự” giành vị trí thứ 20 trong danh sách 50 cuộc đối đầu trong kinh doanh lớn nhất mọi thời đại do Tạp chí Fortune bình chọn.
Adidas và Pumas từng cùng một công ty có tên Gebrüder Dassler Schuhfabrik
Câu chuyện về 2 anh em bắt đầu từ những năm 1920, người em trai là Adolf Dassler đã sáng lập ra Adidas và anh trai là Rudolf Dassler, người sáng lập của Puma. Họ cùng sinh ra ở một thị trấn nhỏ tên là Herzogenaurach ở Đức, nơi là trung tâm của ngành công nghiệp giày dép truyền thống Đức. Hai anh em họ cũng là thợ đóng giày, vì vậy họ đã học cách đóng giày ngay cả khi mắt mù, tai điếc.
Năm 1920, em trai Adolf thừa hưởng công việc kinh doanh của cha và phát triển giày sneaker đầu tiên. Năm 1924, anh trai Rudolf gia nhập công ty, vì vậy công ty đổi tên thành Gebrüder Dassler Schuhfabrik, chuyên thiết kế và sản xuất giày thể thao.
Cá tính 2 người hầu như trái ngược nhau. Adolf (Adi) Dassler trầm lặng, ít nói. Anh phụ trách khâu thiết kế và làm ra các đôi giày. Còn người anh Rudolph (Rudi) lại rất nóng nảy, phụ trách kinh doanh. Hai anh em họ cùng nhau phối hợp đưa sự nghiệp của gia đình phát triển.
Bất hòa từ 1 câu nói hiểu lầm
Đến năm 1936, cuộc mâu thuẫn bắt đầu từ sự kiện một huyền thoại, khi ngôi sao điền kinh người Mỹ Jesse Owens mang giày của họ tại Thế vận hội Berlin và giành được 4 huy chương vàng. Doanh số bán giày của họ bùng nổ chỉ sau một đêm.
Tuy nhiên cũng trong thời gian phát triển mạnh mẽ này mà 2 anh em họ bắt đầu có những bất hòa. Do nhu cầu giày dép mạnh mẽ khác thường của chế độ Đức Quốc xã, nhà máy giày của em trai đã mở rộng thành một nhà máy lớn, công ty phát triển nhanh chóng và tất cả các thành viên trong gia đình cũng tham gia vào công việc kinh doanh, bao gồm cả vợ của hai người. Tuy nhiên, vì sự bất đồng giữa hai bà vợ là Friedl và Kathe, nên xích mích giữa anh em họ cũng bắt đầu từ đó.
Đỉnh điểm là trong một lần quân Đồng minh ném bom để tiêu diệt quân phát xít tại thị trấn Herzogenaurach, Adi và vợ đã nhảy xuống một hầm trú bom, nơi hai vợ chồng Rudi đã có mặt từ trước.“Những kẻ khốn kiếp, bẩn thỉu này đã quay trở lại”, Adi thốt lên tục tĩu về quân Đồng minh nhưng Rudi lại tin rằng anh trai đã ám chỉ tới ông và gia đình mình. Mối xích mích giữa Adi và Rudi trong thời gian sau đó đã trở nên không thể cứu vãn được nữa.
Khi Rudi bị gọi nhập ngũ, ông nghi ngờ đây chính là kế hoạch của anh trai mình, muốn tống khứ ông ra chiến trường để tiện đường làm ăn. Tiếp đến, lần Rudi bị phạt vì bỏ gác và nhiều lần bị quân Đồng minh bắt giữ vì tình nghi làm việc trong cơ quan tình báo của phát xít Đức Gestapo. Ông tin rằng những chuyện này đều do Adi đã nhúng tay vào. Và thế là trong thời gian Rudi phải khốn khổ ngồi tù thì Adi đã gây dựng lại chuyện kinh doanh, bắt đầu bán giày cho lính Mỹ sang Đức tham chiến.
Mâu thuẫn này càng ngày càng leo thang khi 2 anh em quyết định chia tách công ty vào năm 1948. Adi đặt tên công ty là Adidas, ghép các ký tự đầu trong tên và họ của mình và Rudi cũng làm như thế. Mới đầu anh đặt tên công ty là “Ruda” nhưng cuối cùng lại đổi thành tên “Puma”. Trong quá trình chia tách, cả 2 anh em cũng đoạn tình đoạn nghĩa.Chưa bao giờ nói chuyện lại với nhau và các nhân viên cũng được tự do chọn lựa muốn về phe nào thì về.
Họ xây dựng các nhà máy ở 2 bên bờ sông Aurach. Các nhà máy này cạnh tranh với nhau và mỗi lần bên nào đưa ra công nghệ cải tiến mới là bên kia lập tức “phản kích” lại. Công ty của 2 anh em có thể nói là bộ mặt của nền kinh tế ở Herzogenaurach, bởi hầu như mọi cư dân ở thị trấn đều làm cho Adidas hoặc Puma.
Vì cả thị trấn bị lôi vào cuộc chiến gia tộc Dassler nên sự thù địch này cũng trở nên cực kỳ vô lý. Chẳng hạn, các doanh nghiệp, người buôn bán ở địa phương chỉ được “chơi” với hoặc người của Puma hoặc Adidas. Các cuộc hẹn hò hay cưới xin giữa người ở 2 công ty cũng bị nghiêm cấm…
Herzogenaurach trở thành ‘thị trấn của những cái cổ cúi xuống’
Thoạt nghe có vẻ khá buồn cười, bởi vì điều đầu tiên người dân ở thị trấn này làm là nhìn xuống chân của người đối diện để xem người đó đi nhãn hiệu của giày bên nào trước khi quyết định có tiếp chuyện hay không.
‘Thậm chí Rudi không chịu nổi việc một ai đó lại mang giày Adidas trong nhà của ông’, Frank Dassler, cháu trai của Rudi, người làm cho Adidas sau khi bị Puma sa thải vào năm 1987 cho biết.
Mặc dù Rudi giành được đội ngũ nhân viên kinh doanh giỏi nhưng Adi lại nắm trong tay bí quyết công nghệ và quan hệ tốt với các vận động viên. Những người này có thể giúp Adidas giành được nhiều hợp đồng. Tuy nhiên, đau một nỗi là do quá lo cạnh tranh với nhau mà họ đã bỏ quên mất một đối thủ đáng gờm là Nike. Rốt cuộc, Nike đã dần thống lĩnh thị trường giày thể thao, bỏ xa Puma và Adidas với vốn hóa thị trường 86 tỷ USD.
Thậm chí khi chết, mối hận vẫn tiếp tục khi 2 người được chôn ở 2 đầu của nghĩa trang Herzogenaurach. Qua đời rồi nhưng họ vẫn muốn ở cách người kia càng xa càng tốt.
Chúc Di (t/h)
