Vào thập niên 1990, Thái Lan từng được ví như “con hổ mới” của nền kinh tế Châu Á. Thế nhưng giờ đây nền kinh tế này bị cho là thất bại, để các nước láng giềng vượt mặt.
Theo hãng tin Bloomberg, trong khi Việt Nam, Ấn Độ và Mexico đang trỗi dậy, trở thành điểm đến lý tưởng mới cho chuỗi cung ứng toàn cầu thì Thái Lan, nền kinh tế từng được mệnh danh là “con hổ” Đông Nam Á lại chẳng nhận được sự chú ý nào.
Đây là điều khá bất ngờ với nhiều chuyên gia khi cách đây 40 năm, nền kinh tế Thái Lan đã có sự bùng nổ mạnh mẽ tại thời điểm mà Trung Quốc chỉ mới bắt đầu khởi sắc. Những ngành như sản xuất ô tô tại Thái Lan đã thu hút được rất nhiều nguồn vốn, biến quốc gia này trở thành một “Detroit tại Châu Á”. (Detroit là thủ phủ sản xuất ô tô ở Mỹ)
Vậy điều gì đã diễn ra?
Con hổ chưa bao giờ gầm
Hãng tin Bloomberg nhận định việc Thái Lan có một nền chính trị ổn định trong khu vực, tỷ giá đồng nội tệ vững chắc và một chính sách ưu đãi thuế đầy thu hút đã khiến nơi đây trở nên đầy hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
Vào năm 1990, tốc độ tăng trưởng kinh tế 2 con số của Thái Lan đã khiến tờ New York Times (NYT) khi đó đặt cho biệt danh là “Con hổ tiếp theo tại Châu Á” (thuật ngữ từng để ám chỉ thành công của các nền kinh tế như Hàn Quốc, Singapore…).
Thế nhưng quãng thời gian hoàng kim đó của Thái Lan chẳng kéo dài được lâu. Hơn 30 năm qua, nền kinh tế này đã chứng kiến 3 lần đảo chính quân sự và giấc mơ vươn lên khỏi quốc gia thu nhập trung bình để thành nước giàu dần trở nên xa vời.
Thái Lan từng đứng trên Trung Quốc về GDP bình quân đầu người thì giờ đây đã bị tụt lại phía sau khá xa. Số liệu của Ngân hàng thế giới World Bank cho thấy GDP bình quân đầu người tại Trung Quốc năm 2022 là 12.720 USD, cao hơn nhiều mức 6.909 USD của Thái Lan. Thậm chí Bloomberg cho rằng với tốc độ hiện nay thì chẳng mấy mà Trung Quốc cao gấp đôi Thái Lan.
Cũng theo Bloomberg, một trong những nguyên nhân chính khiến Thái Lan bị tụt hậu suốt 40 năm qua mà không tận dụng được thời hoàng kim của mình đến từ tầm nhìn phát triển kinh tế.
Suốt hàng chục năm qua, nền kinh tế Thái Lan vẫn phụ thuộc chủ yếu vào xuất khẩu và nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), điều mà Trung Quốc đang cố gắng dịch chuyển để tập trung hơn cho thị trường nội địa.
Tính đến năm 2017, tổng FDI vào Thái Lan vẫn lên đến 50% GDP.
Chính sự phụ thuộc vào xuất khẩu và FDI này của Thái Lan khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương cũng như không vươn lên được trong chuỗi cung ứng như Trung Quốc đang làm. Chính quyền Bắc Kinh đã rất khôn khéo khi mời gọi nhà đầu tư cũng như doanh nghiệp nước ngoài đến mở nhà máy nhưng đồng thời tập trung vào học hỏi kinh nghiệm, đào tạo nhân lực chứ không riêng gì thu lợi nhuận từ xuất khẩu.
Giờ đây trong khi chuỗi cung ứng toàn cầu đã không thể thiếu được Trung Quốc thì Thái Lan vẫn chỉ là mảnh ghép nhỏ suốt 40 năm qua.
Kém hơn cả Việt Nam
Theo Bloomberg, những yếu tố khác khiến “con hổ” Thái Lan không thể gầm thét đến từ biến động chính trị, chậm đổi mới cùng hàng loạt những vấn đề khác.
Nền dân chủ tưởng chừng là nền móng vững chắc cho sự ổn định của Thái Lan từ thập niên 1990 bất ngờ lung lay sau nhiều thập niên do xung đột chính trị.
Chính sự bất ổn này đã khiến nhiều nhà đầu tư, doanh nghiệp ngập ngừng đổ thêm tiền vào đây. Ngoài ra, hệ thống luật pháp không ổn định, giới hạn về quyền sở hữu càng khiến dòng vốn nước ngoài chuyển hướng sang những nền kinh tế khác ổn định và phát triển hơn.
Với việc phụ thuộc vào xuất khẩu cũng như FDI, chính sự mất ổn định đã khiến nền kinh tế Thái Lan bộc lộ điểm yếu.
Thêm vào đó, sự chậm trễ đổi mới càng khiến tình hình trở nên khó khăn hơn. Ví dụ như các hiệp định thương mại tự do, trong khi phần lớn những quốc gia láng giềng đã, hoặc đang đàm phán thỏa thuận mới thì Thái Lan lại bị tụt hậu phía sau vì chính bất ổn chính trị của mình.
Đàm phán hiệp định kinh tế với Châu Âu của Thái Lan mới chỉ được bắt đầu lại vào năm nay kể từ khi bị đình trệ do cuộc đảo chính năm 2014. Xin được nhắc là Việt Nam đã ký kết một hiệp định với Liên minh Châu Âu (EU) từ 4 năm trước.
Tương tự, khi một loạt các nền kinh tế Đông Á chủ chốt đang đàm phán tham gia Hiệp định CPTPP thì Thái Lan cũng đứng ngoài cuộc chơi.
Hãng tin Bloomberg cho hay sự thiếu quyết đoán này đã tạo nên nhiều hệ lụy. Ví dụ như nguồn vốn FDI vào Thái Lan hiện còn chẳng bằng Việt Nam, Malaysia hay Indonesia.
Năm 2021, Thái Lan có tốc độ tăng trưởng chậm nhất trong số các nền kinh tế chính tại Đông Nam Á.
Thế rồi hàng loạt những bê bối gần đây của các tập đoàn lớn càng ảnh hưởng hơn nữa đến cái nhìn của nhà đầu tư nước ngoài về nền kinh tế Thái Lan.
Thất bại?
Theo Bloomberg, việc Thái Lan thất bại trong công cuộc chuyển mình trong nấc thang chuỗi cung ứng toàn cầu, gia tăng quy mô sản xuất cho nền kinh tế đã khiến 1/3 lực lượng lao động của nước này hiện vẫn phải làm trong mảng nông nghiệp, cao hơn so với chỉ 1/4 tại Trung Quốc.
Ngoài ra, sự phụ thuộc quá nhiều vào du lịch khiến nền kinh tế Thái Lan càng chịu tổn thương nặng nề và chưa thể khôi phục lại hoàn toàn vì đại dịch Covid-19.
Tiếp đó, bóng ma bất ổn chính trị vẫn lơ lửng trên đầu nền kinh tế này khi đã gần 2 tháng kể từ kết quả chiến thắng bầu cử của liên minh dân chủ tại Hạ viện nhưng vẫn chưa có một chính phủ mới được thành lập.
Thậm chí Bloomberg cho hay việc liệu ứng cử viên Thủ tướng Thái Lan mới có khả năng tiếp nhận chuyển giao quyền lực được hay không cũng là một nghi vấn.
Chủ tịch Kriengkrai của Liên đoàn công nghiệp Thái Lan (FTI) nhận định chính điều này lại càng khiến các dự án đầu tư nước ngoài và cả trong nước bị đình trệ để chờ đợi cho đến khi tình hình rõ ràng hơn, qua đó nắm bắt được hướng đi của chính phủ. Đây là một điều chẳng tốt lành gì trong bối cảnh xuất khẩu của Thái Lan tiếp tục đi xuống.
Tệ hơn, lực lượng dân số Thái Lan cũng đang già đi với 12 triệu người cao tuổi trong số 67 triệu dân. Với một nền kinh tế phụ thuộc sản xuất cho xuất khẩu, cần phải xử lý ngày càng nhiều công nghệ mới và cần có lao động trẻ, học hỏi nhanh thì đây là một tín hiệu không lạc quan.
“Nền kinh tế vi mô từ dưới lên của Thái Lan đã từng tăng trưởng mạnh trong quá khứ, nhưng chúng tôi không còn thấy tinh thần khởi nghiệp như vậy nữa như những gì chúng tôi đang thấy ở Việt Nam và Indonesia”, đối tác sáng lập Manu Bhaskaran của hãng tư vấn Centennial Asia Advisors tại Singapore thừa nhận.
*Nguồn: Bloomberg-Theo Nhịp Sống Thị Trường
