Nếp Khoái Đen là giống lúa bản địa có từ lâu đời tại xã Hùng Xuyên, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
Lúa nếp Khoái Đen bông to dài, chất lượng gạo thơm ngon, mềm, dẻo, vị đậm, có hương thơm đặc trưng. Giống nếp này khi chín, vỏ hạt ngả màu cau khô, hơi đen, khi xát ra hạt gạo tròn, trắng đục, có thể nấu xôi, gói bánh chưng, nấu rượu… đem lại thu nhập cao cho người dân. Đây là giống lúa dài ngày, ưa những chân ruộng trũng, nhiều nước, có thể chịu ngập từ 1 đến 2 ngày.
Trước đây, do chưa có sự đầu tư, hướng dẫn kỹ thuật, người dân gieo cấy manh mún, cấy lúa không tập trung nên khi đến thời điểm thu hoạch, thân cây cao dễ bị đổ do mưa bão, cộng thêm giống lúa chín muộn hơn so với lúa khác dễ bị sâu bệnh, năng suất không cao.
Năm 2021, thực hiện Đề án 939 về “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp”, Hội LHPN xã Hùng Xuyên đã mạnh dạn xây dựng mô hình phụ nữ khởi nghiệp từ giống lúa nếp quý bản địa của địa phương, tuyên truyền hội viên, phụ nữ tham gia và hỗ trợ toàn bộ lúa giống để trồng mẫu gần 01 ha lúa nếp Khoái Đen tại khu Đoàn Kết và khu Vĩnh Lại. Kết quả cho năng suất cao, chất lượng gạo ngon. Hội LHPN huyện Đoan Hùng đã kết nối, trưng bày, quảng bá nếp Khoái đen tại Ngày hội Phụ nữ khởi nghiệp của tỉnh Phú Thọ, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách tham quan.
Qua khảo sát, đánh giá, vụ mùa năm 2023, Hội LHPN huyện phối hợp Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện xây dựng mô hình trình diễn thâm canh lúa nếp Khoai Đen với diện 5 ha được cấy tập trung tại khu Đoàn Kết với 59 hộ tham gia, được UBND huyện hỗ trợ về giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc với nguồn kinh phí trên 60 triệu đồng.
Đồng thời, xã Hùng Xuyên đã mở rộng diện tích gieo cấy giống lúa nếp Khoái Đen tại các khu Đoàn Kết, Vĩnh Lại, Thượng Khê, Đông Dương và Tân Lập nâng tổng diện tích gieo cấy cả xã lên 12 ha với 76 hội viên, phụ nữ tham gia. Mô hình nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Thường trực Huyện ủy, lãnh đạo UBND huyện, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chuyên môn ngay từ đầu vụ; chính quyền địa phương vào cuộc quyết liệt, thường xuyên; bà con nông dân tham gia mô hình hưởng ứng nhiệt tình, tích cực bám sát đồng ruộng, tuân thủ các yêu cầu về kỹ thuật.
Sau 5 tháng triển khai thực hiện (từ tháng 6 đến tháng 11/2023) cho thấy, giống lúa này sinh trưởng phát triển tốt, chịu thâm canh, cây cao từ 1,5 – 1,7m, khả năng đẻ nhánh trung bình, trỗ bông trong điều kiện ánh sáng ngày ngắn, có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, thời gian sinh trưởng 140 ngày, số hạt trên bông gần 180 hạt, năng suất đạt 1,8 tạ/sào. Hiện nay loại gạo nếp Khoái Đen thương phẩm trên thị trường có giá khoảng 45.000đ/1kg.
Trong thời gian tới, chính quyền địa phương sớm hoàn thành các thủ tục đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận “Lúa nếp Khoái đen” là sản phẩm OCOP 3 sao
Qua đánh giá cho thấy mô hình đem lại hiệu quả kinh tế cao, sau khi trừ chi phí lãi gần 57,4 triệu đồng/ha. Nhận thấy được giá trị và đặc tính của giống lúa, chính quyền và nhân dân xã Hùng Xuyên đã quyết tâm phục tráng và bảo tồn giống lúa nếp Khoái Đen đặc sản của địa phương.
Trong thời gian tới, chính quyền địa phương sớm hoàn thành các thủ tục đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận “Lúa nếp Khoái đen” là sản phẩm OCOP 3 sao và có kế hoạch mở rộng diện tích giống lúa này trong những vụ tiếp theo. Từ đó phát triển thương hiệu đặc sản của địa phương để giới thiệu tới người tiêu dùng sản phẩm ngon, chất lượng, tìm kiếm thị trường tiêu thụ cho bà con nhân dân.
Có thể khẳng định, nếp Khoái đen sẽ là sản phẩm bản địa mang lại thu nhập cao cho hội viên, phụ nữ, góp phần tích cực phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho hội viên, phụ nữ trên địa bàn huyện Đoan Hùng nói chung và xã Hùng Xuyên nói riêng.
Theo PNVN
