Sau khi nghỉ hưu, ông Phước quyết định sống luôn trên vùng núi trơ trọi chỉ toàn sỏi đá. Ông chính là người đầu tiên đặt nền móng cho việc cải tạo những “ngọn đồi chết” và truyền đạt kỹ thuật canh tác cây trồng mang lại lợi nhuận một cách bền vững cho nông dân vùng Ea Súp.
Ông Phạm Hồng Đức Phước, nguyên là một tiến sĩ, từng là giảng viên tại Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh và còn là Phó ban Điều phối Chương trình Cacao Quốc gia.
Theo báo Cafebiz, đường dẫn đến nhà ông phải leo lên con đồi gập ghềnh, trơn trượt sau trận mưa rào. Ông Phước “ngự trị” mấy ngọn đồi ở đây với phong cách ăn mặc năng động và thoải mái rất khác với những người nông dân bình thường.
Hồi mới tới “ở ẩn”, những ngọn đồi nơi đây ngay cả ngọn cỏ cũng không có, chỉ toàn đá và đất bị rửa trôi, xói mòn, là một vùng đất rộng lớn không có sự sống. Vì vậy ông Phước đặt tên cho quả đồi là Stone Hill Farm.
Ông bắt đầu dựng một căn nhà nhỏ trên núi để sống. Mọi sinh hoạt rất bất tiện khi không có điện, nước và cả sóng điện thoại. Nguồn nước sinh hoạt phụ thuộc vào lượng nước mưa hứng được và ánh nến vào buổi tối.
Không màng khó khăn, trăn trở lớn nhất của người tiến sĩ về quê là tìm cách cải tạo, phục hồi đất nghèo và rừng đầu nguồn.
Thông thường, cải tạo đất sẽ sử dụng các nguồn hữu cơ như phân chuồng, phân ủ rơm rạ, phân xanh… Nhưng với một diện tích đất đồi lớn như này thì phương án trên rất tốn kém cả tiền của lẫn thời gian.
Khi đó, thấy những người nông dân ở đây có rất nhiều mùn cưa mà họ không sử dụng đến nên muốn đem bỏ. Ông Phước xin lại và ủ cùng với phân chuồng và cỏ khoảng 4 – 5 tháng cho đến khi mục nát thì đem bón cho đất. Số lượng mùn cưa nhiều đến nỗi mỗi tuần ông chở cả vài trăm bao.
Nhận thấy tiềm năng từ cách làm này, ông cũng dạy cho người dân cách ủ mùn cưa. Dần dần thấy hiệu quả nên nhiều người làm theo, ông cũng không xin được mùn cưa nữa.
Sau mùn cưa, ông nảy ra ý định trồng cỏ mỹ để cải tạo đất. Nguyên nhân vì loại cỏ này dễ trồng, khả năng sinh sản lan rộng mạnh mà không tốn công chăm sóc. Điểm quan trọng ở phương pháp này là việc phát cỏ và tụ gốc.
Nhiều người trong nghề đã ra sức ngăn cản vì loại cỏ này khi sinh sôi thì rất khó tiêu diệt mà lại không có lợi nhuận gì, nhưng ông Phước vẫn tin vào cách làm của mình nên tiến hành trồng cỏ.
Cỏ mọc cao sẽ được cắt đi để không mất ánh sáng của cây trồng. Thân cỏ giữ nguyên tại gốc (tụ gốc) tự mục sẽ chính là nguồn khoáng trả lại cho đất.
Cách này còn giúp chống mất nước vào mùa khô, sang mùa mưa thì cỏ mục thành phân khoáng. Lượng hữu cơ từ cỏ mục còn gấp những 20 lần lượng chất nó lấy đi.
Ngoài ra, ông Phước còn trồng cả cỏ tranh và cỏ vetiver, mỗi loại cỏ được coi là “kẻ thù của nông dân” đối với ông đều có tác dụng riêng như giúp đất tơi xốp, chống sạt lở trên vùng dốc…
Kết hợp với ủ than hầm, sử dụng thiên địch, dùng tất cả những nguồn hữu cơ rẻ và dễ tìm, che phủ đất bằng cây lá lốt… ông Phước đã thành công giúp “ngọn đồi chết” sống dậy tươi tốt sau 4 năm.
Ông Phước sử dụng 5ha để trồng cây cacao và còn lại 8ha trồng rừng phủ xanh toàn bộ.
Sẵn cho mình kiến thức chuyên sâu về cacao, ông vừa trồng vừa nghiên cứu 50 dòng giống cacao phù hợp. Tuy năng suất không cao như những vùng chuyên canh nhưng nơi đây hoàn toàn không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và là nguồn nguyên liệu cao cấp sản xuất ra loại socola Stone Hill Chocolate đắt nhất Việt Nam.
Không chỉ trồng cacao, trồng rừng, ông còn nuôi cả dê với nguồn thức ăn của cả đàn hoàn toàn từ lá và những phần bỏ đi của cây cacao.
Gần đây, ngọn đồi đã có thêm một hồ nước là nơi để trữ nước cho mùa khô, đồng thời khôi phục nguồn nước ngầm. Hồ nước không chỉ giúp ích cho Stone Hill Farm mà cả nhiều những nông dân canh tác xung quanh.
Sống ở mảnh đồi đã 10 năm, chứng kiến từng thay đổi đáng kể. Dù cuộc sống không được tiện nghi và đầy đủ như trên thành phố, nhưng ông Phước vẫn rất hạnh phúc và thỏa mãn khi làm nông dân như thế này.
Ông thường dậy sớm từ 4 rưỡi sáng rồi tập thể dục, uống cà phê và cầm giấy bút để đi thăm khắp mảnh đồi, ghi chép điều cần lưu ý. Với ông, chỉ cần một chai nước và vài quả chuối, ông cũng có thể đi vào rừng từ sáng tới chiều mà vẫn thấy khỏe. Khác với ở Sài Gòn, cuộc sống vật chất đầy đủ nhưng tinh thần cũng không sảng khoái như bây giờ.
Nhờ phương pháp kĩ thuật cải tạo đất và trồng cây công – nông nghiệp của ông Phước, nơi mà lâu nay chỉ trồng cây ngắn ngày. Hàng trăm ngàn ha của Ea Súp đã được áp dụng kỹ thuật trồng cây trên đất đồi dốc, phát triển cây lâu năm vừa mang lại lợi nhuận vừa phát triển bền vững và giúp bảo vệ môi trường một cách triệt để nhất.
Mạch Khê (Theo Cafebiz)
