Mỹ và Trung Quốc tăng cường nỗ lực để giành được sự ủng hộ của Philippines trong bối cảnh quan hệ hai nước tiếp tục leo thang trong nhiều vấn đề, một trong số đó là trên biển Đông.
Washington không ngừng tận dụng cơ hội tạo quan hệ tốt với Manila
Manila Bulletin đưa tin hôm 18/9, Bộ Nông nghiệp Philippines thông báo phòng thí nghiệm bệnh tật thú y do Mỹ tài trợ đã mở cửa ở trung tâm đảo Luzon của nước này.
Cũng trong tuần trước, Đại sứ Mỹ tại Philippines Sung Kim cho biết ông đã bàn giao 5.000 bộ dụng cụ vệ sinh và 16 trạm rửa tay cho thị trưởng Manila để hỗ trợ địa phương đối phó với Covid-19.
Tháng trước, Mỹ cũng đã cung cấp cho quốc gia Đông Nam Á này 100 máy thở mới.
Hành động hỗ trợ mới nhất của của Mỹ diễn ra chỉ vài ngày sau chuyến thăm cấp cao của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa tới Philippines.
Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorezana và Tổng thống Rodrigo Duterte, hai bên đã nhất trí gia hạn biên bản ghi nhớ năm 2004 về hợp tác quốc phòng cũng như nỗ lực quản lý tốt hơn các vấn đề của họ ở biển Đông.
Ông Ngụy cũng thay mặt Bắc Kinh cam kết cung cấp các thiết bị phòng không trị giá 20 triệu USD cho Lực lượng vũ trang Philippines.
Các nhà quan sát nhận định, những động thái của Mỹ và Trung Quốc đã nêu bật tầm quan trọng chiến lược của Philippines đối với hai cường quốc.
Nhà phân tích quốc phòng cấp cao của Rand Corporation Derek Grossman cho biết Philippines có ý nghĩa thực sự đối với Mỹ. Không chỉ vì căn cứ hải quân lớn nhất của Mỹ ở Thái Bình Dương nằm ở Philippines mà còn bởi vì quốc gia này là đồng minh hiệp ước duy nhất của Mỹ liên quan đến khu vực biển Đông.
Ông Grossman chia sẻ, mối quan hệ này mang lại cho Mỹ một thế mạnh ngay gần biển Đông và sẽ cực kỳ có giá trị nếu xung đột xảy ra trong tương lai.
“Mỹ có thể xoay xở mà không cần tiếp cận vào căn cứ của Philippines, nhưng nếu thế, việc phát triển sức mạnh của Mỹ trong khu vực biển Đông sẽ khó khăn hơn và chậm chạp hơn,” ông nói.
Tổng thống Duterte “thân thiện” hơn với Bắc Kinh?
Nhà nghiên cứu tại Đại học Hải Nam (Trung Quốc) Kang Lin cho biết so với những người tiền nhiệm của mình, các chính sách đối ngoại của ông Duterte có vẻ thân thiện hơn với Trung Quốc và cứng rắn hơn với Mỹ.
Trong 4 năm qua, Bắc Kinh và Manila đã ký kết các thỏa thuận đầu tư trị giá hàng tỷ USD và thiết lập cơ chế tham vấn đề giảm bớt căng thẳng về các vấn đề liên quan đến khu vực biển Đông giàu tài nguyên.
Nhà nghiên cứu Kang nói: “Philippines đã đóng vai trò quan trọng trong việc giảm áp lực đối với Trung Quốc khi khu vực biển có những vấn đề liên quan để đánh bắt hoặc khai thác hải sản.”
Ông Derek Grossman cho biết Bắc Kinh đã nhìn thấy cơ hội để kéo Philippines về phía mình.
“[Những hành động của Philippines đối với Trung Quốc] có thể làm suy yếu các thỏa thuận quân sự của nước này với Mỹ vốn được đưa ra không chỉ để giúp Manila thực hiện các hoạt động chống khủng bố mà còn chống lại các tham vọng của Trung Quốc ở biển Đông.”
Tổng thống Philippines tuần trước đã cam kết ưu tiên mua vaccine Covid-19 từ Nga và Trung Quốc sau khi phê bình các công ty dược phẩm của phương Tây yêu cầu thanh toán trước. Tuy nhiên, cố vấn chuyên môn và chính sách Richard Heydarian cho biết mối quan hệ giữa Mỹ và Philippines về hợp tác an ninh vẫn “bền vững và thậm chí là mạnh mẽ.”
Năm ngoái, Mỹ đã tổ chức gần 300 cuộc tập trận với Philippines, nhiều hơn bất kỳ với đồng minh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nào khác.
Thay đổi đáng kế trong chính sách ở biển Đông của Mỹ đó là, Mỹ chính thức bác bỏ hầu hết các yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở khu vực này hồi tháng 7. Tuyên bố chính thức của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo được đưa ra vào thời điểm bốn năm và một ngày sau phán quyết ngày 12/7/2016 của Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague – trong vụ kiện do Philippines đệ đơn để chống lại các yêu sách phi lý của Trung Quốc trên biển Đông.
“Chiến thắng của Manila khiến Washington có thể dễ dàng nói rằng yêu sách đường chín đoạn của Bắc Kinh về cơ bản là vô hiệu,” ông Grossman nói.
Trung Quốc ra sao nếu không tận dụng được cơ hội vàng?
Mặc dù ông Duterte đã thân thiện hơn với Trung Quốc, vẫn có những câu hỏi đặt ra rằng mối quan hệ gần gũi giữa Bắc Kinh và Manila có thể duy trì được bao lâu, đặc biệt là khi hầu hết các lời hứa đầu tư của Trung Quốc cho Philippiens vẫn chưa được thực hiện.
Cố vấn Richard Heydarian cho rằng: “Một mặt, ông Duterte muốn giảm bớt sự tin tưởng quá mức vào Mỹ. Mặt khác, các quan chức hàng đầu muốn đảm bảo rằng ông Duterte không xoay trục sang Trung Quốc và làm ảnh hưởng tới quan hệ với Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng hiện nay.”
Theo nhà nghiên cứu Kang Lin, điều cần thiết mà Bắc Kinh phải làm trong lúc này là bằng mọi giá củng cố mối quan hệ với Manila trước khi ông Duterte chuẩn bị rời khỏi ghế tổng thống Philippines vào năm 2022.
“Tổng thống tiếp theo của Philippines, bất kể là ai, cũng không thể thân thiện với Trung Quốc như ông Duterte,” ông Kang Lin chỉ ra.
Theo Tổ Quốc
