Nấm Phục Linh là loại nấm mọc ký sinh trên cây thông, nó được ví như một loại thần dược, có công dụng chữa rất nhiều bệnh. Tiến sĩ Trương Bình Nguyên, Đại học Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) đã nghiên cứu và trồng thành công, mở ra triển vọng phát triển loài nấm quý này.
Nấm Phục Linh là loài nấm dược liệu đã được sử dụng từ hàng nghìn năm trước đây trong y học cổ truyền của Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tiến sĩ Trương Bình Nguyên cho biết, việc nuôi trồng nấm Phục Linh trên gỗ khúc và gốc cây (sau thu hoạch) đã được tiến hành từ thế kỷ 13. Tuy nhiên, kỹ thuật nuôi trồng nấm Phục Linh chỉ được báo cáo đầu tiên vào năm 1957 tại Trung Quốc theo phương pháp nuôi trồng trên gỗ khúc.
Hiện loại nấm Phục Linh đang được các nhà nấm học thế giới quan tâm vì đặc tính chống khối u của nó. Qua đó, đã có nhiều nghiên cứu cải tiến phương pháp trồng nấm Phục Linh không áp dụng việc vùi khúc gỗ xuống đất sau khi cấy giống mà tiến hành trồng trên mặt đất trong nhà nấm.
Phương pháp mới này rút ngắn được thời gian nuôi trồng nấm Phục Linh được 50% và cải thiện được chất lượng sản phẩm.
Theo Tiến sĩ Nguyên, việc trồng nấm Phục Linh tương đối khó và kéo dài nhiều năm, nên cho đến nay nấm Phục Linh chủ yếu được thu hái từ thiên nhiên với giá bán rất cao.
Hiện nay ba nước đã có nhiều thành tựu trong nghiên cứu về nấm Phục Linh là Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc.
Mặc dù đã có nhiều thành công, Hàn Quốc vẫn đang cố gắng đẩy mạnh hơn nữa việc nghiên cứu sản xuất loài nấm Phục Linh này vì hiện nay họ vẫn phải nhập khẩu thêm từ Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu trong nước và Việt Nam cũng phải nhập khẩu.
Việc sưu tầm, phân lập, định danh và sau đó là nghiên cứu nuôi trồng là cả một vấn đề lớn để bảo tồn và phát triển nguồn gen các loài nấm có giá trị cao trong tự nhiên.
Từ nhiều năm qua, Tiến sĩ Nguyên đã đầu tư nhiều công sức cho việc sưu tầm và nghiên cứu nuôi trồng loài nấm Phục Linh. Ðây là công trình trồng nấm Phục Linh đầu tiên ở Việt Nam.
Nấm Phục Linh có tên khoa học Wolfiporia extensa (syn. Poria cocos), thuộc họ Polyporaceae, mọc (ký sinh) hoại sinh trên rễ hoặc thân cây thông vùi lấp dưới đất.
Phần thể quả đảm có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng 0,5 cm, mọc thành đám trên mặt đất hoặc trên bề mặt giá thể; phần hạch nấm (sclerotium) có thể lên tới 20 cm đường kính, nặng tới 11 kg.
Hạch nấm Phục Linh được sử dụng làm dược liệu từ khoảng 2000 năm tại Trung Quốc. Theo đông y, nấm Phục Linh có vị ngọt nhạt, tính bình, quy vào kinh tâm, phế, thận, tỳ vị, có tác dụng lợi thủy, thẩm thấp, kiện tỳ, định tâm an thần dùng làm thuốc bổ, chữa suy nhược, chóng mặt, di mộng tinh; lợi tiểu chữa phù thũng, bụng đầy trướng, tiêu chảy, tỳ hư, ăn kém; an thần, trấn tĩnh, mất ngủ.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy nấm Phục Linh có thể chống khối u, chống oxy hóa, kháng viêm, tăng cường miễn dịch, bảo vệ gan, thận và thải độc tốt.
Tiến sĩ Nguyên cho biết, nấm Phục Linh bước đầu được nuôi trồng thành công trên gỗ thông 3 lá. Kết quả cho thấy cành nhánh thông 3 lá có độ tuổi từ 6 năm, 9 năm đến 30 năm đều có thể dùng để trồng loài nấm này.
Nấm Phục Linh sinh trưởng và phát triển mạnh trong môi trường mùn cưa gỗ thông có bổ sung 10% thóc luộc (W/W) ở điều kiện 25 ± 2oC. Trong điều kiện nhân tạo hạch nấm Phục Linh xuất hiện sau 80 ngày nuôi ủ ở điều kiện phòng của Đà Lạt.
Cả hai nghiệm thức vùi phôi trong đất lẫn nuôi phôi trong phòng trồng đều cho thấy hạch nấm hình thành và phát triển tốt. Ðến nay, Tiến sĩ Nguyên đã trồng thành công loại nấm Phục Linh này tại trang trại nấm của mình ở xã Đạ Sar (huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng), mở ra triển vọng phát triển loài nấm quý.
Ngoài giá trị tiềm năng về dinh dưỡng và kinh tế, Tiến sĩ Nguyên cho biết: Việc trồng thành công loài nấm này trên cây thông non tỉa thưa từ rừng kinh tế sẽ hỗ trợ rất nhiều cho việc phát triển rừng thông của TP Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) và các vùng lân cận, từ đó người dân có thể có thêm một nguồn thu nhập tốt từ việc trồng rừng.
“Thành công trong việc trồng nấm Phục Linh mở ra nhiều hướng mới cho việc nghiên cứu một loài nấm có giá trị dược tính cao, có thể chủ động nguyên liệu cho ngành dược và các ngành phục vụ nhu cầu bảo vệ sức khỏe cho Nhân dân. Ðến nay, tại trang trại Đạ Sar của tôi đã sản xuất được gần 50 kg nấm Phục Linh, hiện tôi đang làm các bước test dược tính của loại nấm này. Đồng thời, khảo sát về độc tính và dạng bào chế thích hợp cho nấm Phục Linh. Để từ đó, có thể chuyển sang sản xuất lớn nhằm cung cấp nguồn nguyên liệu cho công nghiệp thực phẩm và dược phẩm trong nước”, Tiến sĩ Nguyên cho hay.
Hoàng Yên (Báo Lâm Đồng)
