“Trong bối cảnh ngành công nghiệp trị giá 600 tỷ USD đang trở thành trụ cột của nền kinh tế toàn cầu thì trọng tâm chiến lược của Việt Nam rất khôn ngoan” – Viện ISEAS-Yusof Ishak nhận định.
Tờ Channel News Asia dẫn bài phân tích của Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak (Singapore) cho hay, mặc dù ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam đang mở rộng nhanh chóng nhưng quốc gia Đông Nam Á vẫn cần làm nhiều điều hơn nữa nếu muốn trở thành một “người chơi lớn” trên quy mô toàn cầu.
Việt Nam đang có những bước phát triển tích cực khi thống kê gần đây của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy Việt Nam đang vươn lên trở thành nhà xuất khẩu chip lớn thứ ba sang Mỹ, chỉ sau Malaysia và Đài Loan (Trung Quốc). Đáng chú ý, trong tháng 2/2023, doanh thu của Việt Nam từ lĩnh vực xuất khẩu chip đã tăng 75% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 562 triệu USD.
Mức gia tăng xuất khẩu chất bán dẫn là minh chứng cho vị trí chiến lược của Việt Nam trong bối cảnh các công ty Mỹ muốn đa dạng hóa nguồn cung cấp chip.
Tuy nhiên, để chuyển những lợi ích này thành tăng trưởng dài hạn, theo ISEAS-Yusof Ishak, Việt Nam cần điều chỉnh thêm chính sách, tăng cường đào tạo nghề cho các ngành công nghệ cao và tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước.
Nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu
Hiện nay, phần lớn chip xuất khẩu của Việt Nam đến từ các công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Song, Việt Nam đã thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược về chất bán dẫn ngay từ năm 2012, khi chính phủ coi các sản phẩm này là “hàng hóa và dịch vụ trọng điểm quốc gia”.
Khi gặp gỡ Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Mỹ John Neuffer trong chuyến công tác của đoàn doanh nghiệp Mỹ sang Việt Nam đầu năm nay, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh chất bán dẫn là “ưu tiên hàng đầu” của Việt Nam, đồng thời đề nghị phía Mỹ đầu tư nhiều hơn vào lĩnh vực này.
Theo đánh giá của ISEAS-Yusof Ishak, trong bối cảnh ngành công nghiệp trị giá 600 tỷ USD đang trở thành trụ cột của nền kinh tế toàn cầu và trở thành nền tảng cho mọi sản phẩm điện tử, từ điện thoại thông minh cho tới máy tính, thì trọng tâm chiến lược của Việt Nam “rất khôn ngoan”.
Bằng cách chuyển hướng sang chất bán dẫn, Việt Nam có thể nâng cao vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu, chuyển đổi từ mô hình lao động giá rẻ, đồng thời hiện đại hóa nền kinh tế phù hợp với tầm nhìn năm 2045.
Mục tiêu của Việt Nam là chuyển mình thành một quốc gia phát triển với GDP bình quân đầu người vượt trên 18.000 USD – đánh dấu kỷ niệm 100 năm độc lập của Việt Nam với những bước tiến kinh tế quan trọng.
Hiện tại, Việt Nam đang tập trung thu hút các “ông lớn” trong lĩnh vực bán dẫn tham gia/tăng cường đầu tư. Intel là tập đoàn lớn đầu tiên đặt một số bộ phận trong quy trình sản xuất chip tại Việt Nam. Tính đến năm 2021, cơ sở của Intel tại TP.Hồ Chí Minh đã cung cấp 3 tỷ sản phẩm bán dẫn trên toàn thế giới.
Sau đó, các công ty lớn khác trên toàn cầu, bao gồm Samsung, Qualcomm, Texas Instruments, SK Hynix, Hayward Quartz Technology, Synopsys và NXP Semiconductors, đã gia nhập thị trường Việt Nam.
Nhiều điều cần làm
Tuy có bước phát triển lớn nhưng vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn vẫn đang giới hạn ở việc lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói. Ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào đầu tư nước ngoài.
Do đó, theo ISEAS-Yusof Ishak, Việt Nam cần tiến hành một số cải cách để tăng cường năng lực sản xuất chất bán dẫn trong nước.
Đầu tiên, mặc dù có nguồn nhân tài công nghệ dồi dào, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển phần mềm và dịch vụ Công nghệ thông tin nhưng hệ thống đào tạo của Việt Nam trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ vẫn còn chậm, nhất là trong việc tạo ra nguồn nhân lực cần thiết.
Chẳng hạn, Đại học Quốc gia Hà Nội – trung tâm đào tạo kỹ sư bán dẫn lớn nhất của Việt Nam – chỉ đào tạo được khoảng 500 sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành này mỗi năm, chưa đáp ứng đủ nhu cầu của ngành công nghiệp đang phát triển.
Bên cạnh đó, số lượng doanh nghiệp công nghệ trong nước tại Việt Nam đang tăng lên nhưng hầu hết là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngoài Viettel và FPT, chưa có nhiều công ty được trang bị để leo lên nấc thang của ngành công nghiệp bán dẫn.
Tính đến năm 2011, 99% linh kiện phần cứng của Việt Nam trong ngành Công nghệ thông tin được nhập khẩu. Với hạn chế này, việc xây dựng cơ sở cung ứng đáng tin cậy trong nước trở thành một thách thức.
Cũng theo ISEAS-Yusof Ishak, luật chuyển giao công nghệ năm 2006 của Việt Nam chưa yêu cầu các nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ cho đối tác địa phương.
Tuy chính sách này khuyến khích các công ty công nghệ cao toàn cầu đầu tư vào Việt Nam mà không lo mất bằng sáng chế nhưng về lâu dài, nếu không có các ưu đãi chuyển giao công nghệ hoặc hỗ trợ chính sách rõ ràng, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó tham gia vào chuỗi cung ứng bán dẫn với các đối tác toàn cầu.
Biến ‘cơn sốt chip’ thành cuộc đua marathon
Bất chấp những hạn chế như hiện nay, Viện ISEAS-Yusof Ishak nhận định rằng, ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam vẫn có tương lai đầy hứa hẹn.
Cuối năm 2022, Samsung đã khánh thành trung tâm Nghiên cứu & Phát triển (R&D) trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội và công bố kế hoạch sản xuất hàng loạt chip tại Việt Nam từ giữa năm 2023. Đầu năm nay, Intel cũng đánh tiếng về kế hoạch đầu tư lớn vào Việt Nam, ước tính trị giá hơn 1 tỷ USD. Đây là dấu hiệu cho thấy những chuyển biến tích cực trong lĩnh vực này.
Amkor Technology, công ty hàng đầu thế giới về dịch vụ thử nghiệm và đóng gói chất bán dẫn thuê ngoài, cũng cho biết sẽ mở nhà máy tại Việt Nam vào cuối năm nay.
Theo ISEAS-Yusof Ishak, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang trở nên phụ thuộc vào chất bán dẫn hơn bao giờ hết, việc định vị chiến lược và tiếp tục tập trung vào lĩnh vực này có thể giúp Việt Nam thu được những lợi ích đáng kể.
“Bằng cách tăng cường hệ thống đào tạo, đổi mới trong nước và xây dựng chiến lược rõ ràng, Việt Nam có thể biến ‘cơn sốt chip’ thành cuộc marathon được lên chiến lược bài bản, đảm bảo vị thế trong top đầu cuộc cách mạng bán dẫn” – Bài phân tích của ISEAS-Yusof Ishak kết luận.
Theo Vy Lam-Theo Nhịp sống thị trường
