Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa đặt dấu chấm hết cho những nỗ lực mong đạt một thỏa thuận tạm thời từ phía Bắc Kinh để hòa hoãn cuộc chiến thương mại đang gây tổn thất lớn cho nền kinh tế Trung Quốc.
Những tuần gần đây, thương chiến Mỹ-Trung đã giảm nhiệt đáng kể khi hai bên đồng ý nối lại đàm phán. Các cuộc họp cấp chuyên gia đã được tiến hành ở Washington và đạt được “tiến triển tốt đẹp”, theo lời của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Mỹ lùi ngày đánh thuế hàng hóa Trung Quốc, trong khi Trung Quốc gỡ thuế đối với nhiều mặt hàng của Mỹ. Các nhà quan sát đánh giá rằng Bắc Kinh đang nỗ lực để đạt được một thỏa thuận tạm thời, bằng cách đề nghị mua thêm nhiều nông sản Mỹ, đổi lại Mỹ ngừng áp thuế mới, hay thậm chí hủy bỏ một số khoản thuế. Điều này sẽ giúp Bắc Kinh tránh được những vấn đề gai góc đối với Đảng Cộng sản cầm quyền, chẳng hạn như trợ cấp công nghiệp, luật bảo vệ tài sản trí tuệ và thay đổi cơ chế thương mại.
Hôm 20/9, ông Trump chính thức dập tắt hy vọng này. Khi được phóng viên hỏi rằng việc “Trung Quốc đề xuất mua nông sản Mỹ có đủ cho ông không”, ông Trump thẳng thắn trả lời: “Không”.
“Chúng tôi muốn một thỏa thuận trọn vẹn. Tôi không muốn chỉ thỏa thuận một phần. Trung Quốc đã bắt đầu mua nông sản của ta… Nhưng đó không phải là cái mà tôi muốn, tôi muốn là thỏa thuận lớn kia.” ông Trump nói trong buổi họp báo chung với Thủ tướng Úc Scott Morrison.
“Chúng ta đang thu về hàng tỷ và hàng tỷ đô la thuế nhập khẩu. Trung Quốc đã hạ giá đồng tiền và bơm rất nhiều tiền vào nền kinh tế. Hiện tại họ có một nền kinh tế rất tồi tệ, và tôi thì không muốn họ có một nền kinh tế xấu. Nhưng nó tệ nhất, người ta nói là trong 57 năm. Hai tuần trước, nó là tệ nhất trong 22 năm, giờ là 57 năm, và sẽ chỉ có tệ hơn. Chuỗi cung ứng của họ đang tan rã.
“Các công ty thì đang bỏ đi bởi vì họ không thể trả mức thuế 25% và sẽ sớm được đẩy lên 30%. Chúng ta sẽ sớm đánh thuế 30% lên 250 tỷ USD hàng Trung Quốc. Chúng ta cũng có một mức thuế ít hơn một chút đánh lên khoảng 300 tỷ USD hàng hóa, sản phẩm.
Vì thế họ muốn làm cái gì đó. Chúng ta đang thảo luận một chút vào tuần này, thảo luận nhiều vào tuần sau. Sau đó, các quan chức cấp cao sẽ đàm phán vào tuần sau nữa. Nhưng tôi không muốn một thỏa thuận tạm thời; tôi muốn một thỏa thuận trọn vẹn.” ông Trump khẳng định.
Phản ứng mạnh mẽ của ông Trump có thể là lý do khiến phái đoàn Trung Quốc đột ngột thay đổi kế hoạch, cắt ngắn chuyến làm việc ở Washington và bay về nước.
Theo CNBC, các nhà đàm phán Trung Quốc hôm thứ Sáu đã hủy bỏ kế hoạch đi thăm một nông trại ở bang Nebraska để gấp rút về nước mà không nói lý do.
Đoàn đàm phán cấp phó của Trung Quốc, dẫn đầu bởi Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Thứ trưởng Tài Chính đã tới Mỹ trong tuần này để thực hiện các bước trải thảm chuẩn bị cho cuộc đàm phán cấp cao vào đầu tháng 10. Trước đó một tuần, Bắc Kinh cho lọt ra tin đồn rằng Trung Quốc sẵn sàng mua lượng lớn nông sản Mỹ để đổi lấy một thỏa thuận “lâm thời” với ông Trump.
Việc các quan chức Trung Quốc đột ngột hủy bỏ chuyến thăm nông trại Mỹ đã khiến nhiều người lo lắng rằng Trung Quốc có nối lại việc mua nông sản Mỹ, vốn bị dừng vào tháng 4 khi chiến tranh thương mại với Washington tăng cường hay không.
Về phần mình, ông Trump khẳng định rằng ông không cần phải đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc trước cuộc bầu cử 2020 để giành chiến thắng.
“Tôi không nghĩ rằng tôi cần nó [thỏa thuận] trước bầu cử. Tôi nghĩ mọi người biết rằng chúng tôi đang làm việc rất tốt”, ông Trump nói trong buổi họp báo.
“Nền kinh tế của chúng ta rất mạnh mẽ. Trung Quốc thì đang chịu tổn thất nặng nề. Chúng ta không bị ảnh hưởng, trên thực tế, chúng ta đang thu về nhiều tỷ đô la, Trung Quốc thì phải nuốt khoản thuế này. Trung Quốc phải chịu thuế bởi vì họ phá giá đồng tiền…
Quan hệ của tôi với Chủ tịch Tập rất đáng ngạc nhiên – rất tốt đẹp, mặt dù chúng tôi đang có một cuộc cãi vã nhỏ…
Tôi nghĩ cử tri hiểu điều này. Tôi không cho là nó có bất cứ tác động nào đối với cuộc bầu cử… Nếu có thỏa thuận xảy ra, nó sẽ có tác động tích cực đến cuộc bầu cử, nhưng không có cũng không sao.”
Trung Quốc nhập khẩu 5,9 tỷ USD nông sản Mỹ vào năm 2018, theo Cục Thống kê Mỹ. Trung Quốc cũng là thị trường đậu nành số 1 của Mỹ, tiêu thụ khoảng 60% số đậu nành xuất khẩu của Mỹ vào năm ngoái. Khi thương chiến xảy ra, Trung Quốc đã đặc biệt nhắm tới nông dân Mỹ, những người ủng hộ ông Trump trung thành nhất trong suốt cuộc bầu cử 2016 đến nay.
“Dù cho chúng ta đạt thỏa thuận với Trung Quốc hay không, nhưng nếu có thì bởi vì họ muốn có thỏa thuận này nhiều hơn việc tôi muốn nó. Bởi vì tôi thực sự rất thích hàng tỷ USD đang đổ vào ngân khố của chúng ta. Hàng tỷ, hàng tỷ USD. Chưa bao giờ chúng ta thấy chuyện này; luôn luôn là theo hướng ngược lại.” ông Trump nói.
Ngoài ra tôi vẫn luôn quan tâm tới nông dân của chúng ta. Chúng ta đang trợ giúp người nông dân. Nông dân của ta đã bị tấn công… Tôi đã bù đắp cho họ. Tôi trợ cấp cho họ 16 tỷ USD và vẫn còn dư hàng chục tỷ USD nữa”.
Trọng Đức
