Trong bộ phim Hoàn Châu Cách Cách, nhân vật “Tiểu Yến Tử” chính là ví dụ điển hình của một người có tư duy này!
“Tư duy cố chấp” (Thought Fixation) là một dạng nhận thức phi lý trong tâm lý học; nó chỉ việc cá nhân có mô thức tư duy hết sức cứng nhắc, không thể thay đổi theo hoàn cảnh và thường rất bướng bỉnh, khó linh hoạt. Phần lớn những hành vi sai lầm của nhóm người “thiếu tinh ý” thực ra đều bắt nguồn từ tư duy cố chấp.
Trong bộ phim Hoàn Châu Cách Cách, nhân vật “Tiểu Yến Tử” chính là ví dụ điển hình của một người không biết ứng biến, vô cùng cứng đầu.
Cô từng vì cứu Tử Vy mà liều lĩnh xông vào pháp trường trong đêm, hoàn toàn không nghĩ đến việc hành động này có thể liên lụy người khác;
Khi đối diện sự đàn áp của Hoàng hậu quyền lực tối cao, cô chọn cách trực diện phản kháng thay vì vòng vo né tránh.
Nhờ có “hào quang nhân vật chính” nên cô vẫn sống đến cuối cùng, nhưng nếu là một người bình thường dám đối đầu trực tiếp với quyền lực, có thể kết cục sẽ bi thảm hơn rất nhiều.
Do đó, tư duy cố chấp chính là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến những lựa chọn sai lầm của cá nhân. Cái “thiếu” của người “thiếu tinh ý” cũng chính là thiếu sự linh hoạt, thiếu khả năng nhìn vấn đề dưới nhiều góc độ.
Tuy vậy, cần nhấn mạnh rằng “thiếu tinh ý” không đồng nghĩa với khiếm khuyết trí tuệ, mà phần nhiều bắt nguồn từ quá trình xã hội hóa chưa đủ, khiến tâm trí còn non nớt. Họ vốn không có ác ý, nhưng vì cách thức ứng xử sai lệch nên dễ dẫn đến kết quả không như mong muốn.
Thực tế, những người “thiếu tinh ý” thường không có tâm cơ, không nhiều tính toán, tính cách khá đơn thuần, ngây thơ. Mà sự đơn thuần cũng không phải hoàn toàn vô giá trị, đó là phẩm chất hiếm hoi, chỉ cần được “bọc giáp” bằng kỹ năng xã hội hóa.
Nếu bạn là một người “thiếu tinh ý”, bạn cần học thêm những kỹ năng giao tiếp. Còn nếu xung quanh bạn có những người như vậy, hãy hiểu rằng họ không cố ý và hãy cho họ thêm cơ hội để tiếp tục trưởng thành.
Cha mẹ cần làm gì?
Đối với trẻ em, tư duy cố chấp có thể xuất hiện từ khá sớm, khi các em quen nhìn nhận sự việc chỉ theo một chiều và phản ứng bộc phát theo cảm xúc. Nếu cha mẹ không kịp thời định hướng, sự cứng nhắc này dễ thành thói quen, ảnh hưởng đến khả năng thích ứng xã hội sau này.
Để giúp con tránh và sửa đổi lối tư duy này, cha mẹ có thể áp dụng một số cách sau:
Dạy con nhìn vấn đề ở nhiều góc độ: Khi trẻ tranh cãi hay mắc lỗi, thay vì vội vàng kết luận đúng, sai, cha mẹ nên hỏi: “Nếu con là bạn, con sẽ thấy thế nào?”, hoặc “Có cách khác để giải quyết việc này không?”. Những câu hỏi gợi mở giúp trẻ tập dần thói quen tư duy linh hoạt.
Khuyến khích con thử nhiều phương án: Trong học tập hay sinh hoạt, cha mẹ có thể đưa ra tình huống rồi đề nghị con nghĩ ra ít nhất hai, ba cách giải quyết. Qua đó, trẻ hiểu rằng một vấn đề không chỉ có một đáp án duy nhất.
Làm gương trong ứng xử: Trẻ thường bắt chước cách cha mẹ phản ứng. Nếu cha mẹ luôn cứng nhắc, nóng nảy, trẻ cũng dễ trở nên bướng bỉnh. Ngược lại, khi cha mẹ biết lắng nghe, nhượng bộ đúng lúc, con sẽ học được tinh thần mềm dẻo, linh hoạt.
Khuyến khích con rèn kỹ năng xã hội: Cho trẻ tham gia các hoạt động nhóm, học cách thương lượng, phân công và chấp nhận ý kiến khác biệt. Môi trường tập thể là nơi tốt nhất để con học được rằng linh hoạt mới giúp duy trì quan hệ và đạt kết quả chung.
Khen ngợi sự linh hoạt: Khi con thay đổi cách làm và đạt kết quả tích cực, cha mẹ nên ghi nhận ngay. Sự khích lệ kịp thời giúp con nhận ra việc “biết xoay chuyển” cũng là một năng lực đáng quý.
Điều quan trọng là cha mẹ không nên coi sự cố chấp của con như một khuyết điểm phải loại bỏ, mà là một đặc tính cần được uốn nắn, bồi dưỡng. Một chút bướng bỉnh có thể trở thành bản lĩnh nếu đi kèm với sự sáng suốt, biết lắng nghe và linh hoạt.
Hiểu Đan-Đời sống & pháp luật
