Sinh ra với khả năng trời phú và IQ cao ngất ngưởng, tương lai của những thiên tài đáng ra phải vô cùng xán lạn, nhưng sự thật không phải lúc nào cũng vậy.
Ning Bo là một trong những thiếu niên xuất chúng ở Trung Quốc trong thập niên 80. Khi mới 2 tuổi, Ning Bo đã thuộc 30 bài thơ hiện đại, 8 tuổi kê được đơn thuốc, 12 tuổi đã thắng 2 ván cờ vây với Phó thủ tướng Fang Yi và trở thành một hiện tượng phủ khắp các mặt báo, đài nước này.
Năm 1978, Ninh Bo là một trong 21 thiếu niên toàn Trung Quốc được chọn vào “lò đào tạo thiên tài” do Đại học Khoa học và Kỹ thuật (ở Hợp Phì, tỉnh An Huy) mở ra, chuyên giảng dạy cho những người có khả năng đặc biệt. Trong lớp này, người lớn nhất là 16 tuổi và nhỏ nhất chỉ mới 11 tuổi.
Tuy nhiên, đường đời của Ning Bo không như mọi người tưởng tượng. Khi vào lớp nhân tài, cậu luôn cảm thấy có áp lực vô hình. Ning vốn thích hóa học, ghét vật lý và toán học nhưng vào trường này buộc phải học vật lý. Ning Bo từng muốn đến Nam Kinh học thiên văn học nhưng nhà trường không đồng ý: “Em là tấm gương cho trẻ em và thanh thiếu niên trong nước. Hãy ngoan ngoãn và làm gương tốt”.
Năm 19 tuổi, Ning Bo tốt nghiệp đại học và trở thành giảng viên trẻ tuổi nhất Trung Quốc bấy giờ.Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn năm 34 tuổi, anh đã công khai chỉ trích “lò đào tạo thiên tài” và nói mình chỉ là một sản phẩm của thời đại. Nếu có thể quay trở lại, anh sẽ không bao giờ vào lò đào tạo nhân tài này nữa.
Sau này Ninh Bo chuyển sang nghiên cứu chiêm tinh học, dành nhiều thời gian cho triết học và tôn giáo. Sau một cuộc hôn nhân cũng không hạnh phúc, Ning Bo bắt đầu tập luyện khí công. Ở tuổi 38, anh trở thành một nhà sư, tọa ở núi Ngũ Đài (tỉnh Sơn Tây). Có lẽ khi đã trải qua đủ sóng gió trong cuộc đời, Ning Bo đã tìm thấy lối đi cho chính mình.
Zhang Xiao, một thiên tài ở Liêu Ninh, 10 tuổi đã được nhận vào đại học, nhưng đến khi bảo vệ luận văn thạc sĩ, người này bất ngờ đã nổi điên lên với cha mẹ, rằng nếu cha mẹ không mua cho một ngôi nhà ở Bắc Kinh thì anh ta sẽ không bảo vệ luận văn nữa.
Wei Yong Kang được nhận vào trường đại học năm 13 tuổi sau này cũng bỏ học vì không có khả năng tự chăm sóc bản thân.
Xie Yanbo vào lò đào tạo thiên tài của Đại học Khoa học và Công nghệ khi mới học xong tiểu học. Năm 15 tuổi, anh theo học thạc sĩ và năm 18 tuổi đã có bằng. Xie Yanbo được tuyển vào Đại học Princeton và lạc quan sẽ có bằng tiến sĩ trước tuổi 20.
Tuy nhiên, mọi thứ tan vỡ khi Xie Yanbo gặp vấn đề với người hướng dẫn của mình ở Princeton (trước đó anh cũng đã gặp vấn đề với thầy giáo ở Trung Quốc). Tính cách tự mãn của Xie khiến giáo viên không ưa nổi. Xie Yanbo bị nghi ngờ sẽ gây nguy hiểm cho người khác nên bị trục xuất về nước. Sau này, các phương tiện truyền thông tiết lộ rằng Xie Yanbo có “vấn đề tâm lý”.
Qian Zheng, người thuộc tỉnh An Huy, được nhận vào Đại học Khoa học và Công nghệ năm 12 tuổi. Năm 16 tuổi, anh giành vị trí thứ 2 trong kỳ thi vật lý quốc gia và sau đó vào Đại học Princeton.
Ai cũng hy vọng rằng một ngày anh trở về đóng góp cho quê hương. Tuy nhiên, sau khi ra nước ngoài, anh không có khả năng tự lập, không biết xử lý mối quan hệ cá nhân, mâu thuẫn với người cố vấn trực tiếp. Điều này khiến Qian Zheng buộc phải trở về Trung Quốc. Sau này, Qian không có việc làm trong một thời gian dài.
Vào những năm 1920, nhà tâm lý học người Mỹ Terman đã thực hiện một thí nghiệm nghiên cứu quy mô lớn. Ông đã sử dụng các bài kiểm tra trí thông minh để phân loại ra những đứa trẻ thông minh, qua đó sàng lọc được trên 1.000 “đứa trẻ thiên tài” có IQ lớn hơn hoặc bằng 140. Chính phủ Mỹ đã cung cấp cho những đứa trẻ này những tài liệu giáo dục tiên tiến nhất, những giáo viên giỏi nhất và nuôi dưỡng chúng cẩn thận. Ai cũng kỳ vọng sẽ tạo ra những nhà khoa học vĩ đại như Newton, Einstein. Tuy nhiên, hầu hết trong số họ không trở thành nhà khoa học hoặc những người được thế giới định nghĩa là thành công.
Giáo sư người Anh Joan Freeman cũng theo dõi sự phát triển của 210 đứa trẻ tài năng kể từ năm 1974 và thấy rằng chỉ có 6 người trong số đó (chiếm 3%) đạt được thành công thực sự.
Các nghiên cứu và thực tiễn cho thấy rằng, trí thông minh siêu đẳng đôi khi trở thành vật cản. Nhiều người có chỉ số IQ cao nhưng trí tuệ cảm xúc không song hành, và đôi khi “kế hoạch phát triển thiên tài” đã biến những thiên tài thành nạn nhân. Khi người ta nhấn mạnh quá mức đến sự đặc biệt của những đứa trẻ thì rất có thể tài năng đó sẽ đem lại bất hạnh cho chúng.
Sau khi trải qua những thăng trầm, Fu Yunxiao – cựu “thiên tài” ở Trung Quốc đã ổn định cuộc sống với nghề giáo viên. Ông từng chia sẻ:
“Có thể một lần ‘may mắn’ đã khiến tôi lơ lửng trong không trung và sau đó ‘xui xẻo’ khiến tôi bay xuống, nhưng bây giờ tôi đang làm việc cần mẫn trên mặt đất. Sự tiến bộ từng bước, từng bước có thể khiến mọi người phát triển hơn“.
ĐKN
