Con trẻ có nên biết về những khó khăn trong gia đình? Cha mẹ nên giải quyết vấn đề tinh thần của chính mình ra sao khi đối xử với con cái? Cha mẹ có thể làm gì để trở thành bạn của con? Hiểu rõ những điều này, cha mẹ mới có thể dạy nên những đứa trẻ có ứng xử đúng đắn về tiền bạc.
Giáo dục con theo kiểu “nhà mình nghèo lắm”
Một diễn viên nọ chia sẻ trên một chương trình truyền hình rằng khi anh còn nhỏ, cha mẹ anh luôn truyền cho anh quan niệm rằng gia đình anh rất nghèo, điều này khiến anh cảm thấy rằng ngay cả khi lớn lên, ngay cả khi đã kiếm được tiền, anh vẫn sẽ cảm thấy rằng mình rất thiếu tiền.
Trên thực tế, những bậc cha mẹ như vậy rất phổ biến, họ thường nói với con mình:
Nhà mình nghèo nên con không được tiêu tiền bừa bãi, không thể cứ cái gì mình muốn là đều phải mua được.
Ba mẹ nuôi con vất vả, phải chu cấp cho con ăn học, đừng làm ba mẹ thất vọng.
Sao con lại tiêu tiền bừa bãi như vậy, con không biết ba mẹ kiếm tiền vất vả thế nào ư?
Ngay cả ở trong những gia đình không hề nghèo khó, cha mẹ vẫn sẽ dùng phương pháp “than nghèo” này để giáo dục con cái, rèn cho thói quen tiêu dùng tốt.
Tuy nhiên, trên thực tế, luôn nhấn mạnh với con rằng kiếm tiền rất khó khăn, ba mẹ đồng thời cũng đang viết ra những lo lắng, sợ hãi về tiền bạc trong tiềm thức của con.
Thái độ của cha mẹ đối với tiền bạc sẽ ảnh hưởng đến cuộc đời của con cái, không chỉ mối quan hệ của chúng với tiền bạc mà còn cả mối quan hệ của chúng với thế giới sau này.
Trẻ em lớn lên trong kiểu giáo dục “than nghèo” rất dễ có cảm giác thiếu thốn tự ti và sợ tiền.
Cha mẹ than nghèo và những đứa con cảm thấy mình thiếu thốn
Kiểu giáo dục “than nghèo” của cha mẹ có thể dễ dàng khiến trẻ cảm thấy thiếu thốn về vật chất. Nếu bạn không có được nó khi còn nhỏ, bạn sẽ cảm thấy mình rất cần nó khi lớn lên.
Ngay cả khi con trẻ sau này kiếm được nhiều tiền, họ vẫn không có được cảm giác an toàn và khó lấp đầy lỗ hổng trong lòng. Họ cảm thấy tội lỗi bất cứ khi nào tiêu tiền, vì vậy họ tích trữ tất cả số tiền đó để cho bản thân một cảm giác an toàn.
Xung quanh chúng ta không thiếu những người chăm chỉ làm việc để kiếm tiền, thậm chí hy sinh thời gian cho gia đình, hoàn toàn chìm đắm trong ham muốn tiền bạc, nhưng họ không bao giờ cảm thấy thỏa mãn.
Cũng có một số bạn nữ tích trữ rất nhiều mỹ phẩm đắt tiền nhưng lại ngại sử dụng. Họ không cảm thấy yên tâm khi tiêu số tiền kiếm được, như thể tiêu tiền sẽ mang lại cảm giác tội lỗi. Nguồn gốc của cảm giác tội lỗi là bởi cha mẹ nói họ lãng phí và cả những ham muốn vật chất mà họ bị đè nén khi còn nhỏ.
Peng Kaiping, giáo sư tại Đại học Thanh Hoa, Trung Quốc, từng nói: “Nói với con cái rằng gia đình mình “nghèo”, không có điều kiện như những gia đình khác, đồng nghĩa với việc đang gieo rắc cảm giác nghèo đói”.
Cảm giác nghèo khó một khi xuất hiện sẽ khó có thể được loại bỏ chỉ bằng sự sung túc về vật chất.
Cha mẹ than nghèo và những đứa con tự ti
Trên mạng có người đặt ra một câu hỏi rằng: Cha mẹ luôn than nghèo liệu có khiến con cái cảm thấy mặc cảm?
Người hỏi câu hỏi này đã chia sẻ câu chuyện của chính mình. Cha mẹ cô luôn nói với cô rằng gia đình cô rất nghèo. Khi đó, tất cả các bạn trong trường mẫu giáo đều được mua búp bê Barbie, có lần cô muốn chạm vào búp bê Barbie của bạn mình nhưng người bạn đó nói với cô: “Về bảo mẹ cậu mua cho ấy”.
Cô biết mẹ cô không thể mua nó cho cô, và đây là lần đầu tiên cô cảm thấy tự ti. Khi lớn lên, cô rất thích những bộ đồ thể thao, đồ dùng học tập và những chiếc cặp xinh xắn mà các bạn trong lớp ưa chuộng, nhưng cô hiếm khi có được thứ mình muốn. Mặc cảm tự ti trở nên mạnh mẽ hơn.
Nhiều cư dân mạng đồng tình với cảm xúc của cô. Một số cư dân mạng cho rằng họ tự ti đến mức chưa từng yêu ai vì cảm thấy mình không xứng đáng. Một số cư dân mạng cho rằng họ không có niềm tin vào bất cứ điều gì, thậm chí còn cảm thấy mình không xứng đáng được mặc những bộ váy đẹp.
Có thể thấy, kiểu giáo dục “than nghèo” không chỉ ảnh hưởng đến quan điểm của trẻ về tiền bạc mà còn ảnh hưởng đến cách trẻ hòa hợp với thế giới.
Mong muốn của con trẻ không được cha mẹ chấp nhận, tất cả những gì chúng nhận được chỉ là tình yêu có điều kiện, vì vậy chúng tự ti, nhạy cảm, cảm thấy mình không xứng đáng và không dám đấu tranh cho điều mình mong muốn.
Dù có nhiều người đã leo lên đỉnh kim tự tháp nhưng sâu trong lòng, họ vẫn không thừa nhận bản thân mình và cảm thấy mình chẳng có giá trị gì.
Ngược lại, có một số người lại tiêu dùng không kiểm soát. Không thiếu những tin tức như sinh viên đại học mắc kẹt với các khoản vay tiêu dùng, vay tiền để mua iPhone, mỹ phẩm, hàng xa xỉ.
Rất nhiều khi, chính vì thuở nhỏ, những nhu cầu của họ không được đáp ứng nên mặc cảm và ham muốn của họ tích tụ cho đến khi bùng phát. Họ muốn bù đắp những thứ mình chưa có được, vì vậy đối xử với bản thân nhiều gấp đôi, nhưng cuối cùng lại có thể bị hủy hoại tài chính.
Thực ra, sự phù phiếm của họ đều tới từ mặc cảm sâu sắc.
Cha mẹ than nghèo và những đứa con sợ hãi
Một nhà tâm lý học từng nói: “Một người có thể có bao nhiêu của cải tùy thuộc vào việc trong tiềm thức, anh ta nghĩ rằng mình xứng đáng được bao nhiêu”.
Tiềm thức của trẻ em đối với tiền bạc về cơ bản đến từ cha mẹ chúng. Cha mẹ luôn than nghèo kể khổ với con, đồng thời phớt lờ nhu cầu tâm lý của con, cũng đồng thời đang vô tình truyền đạt cho con rằng mấu chốt của vấn đề giữa họ chính là tiền bạc.
Bằng cách này, trẻ dễ có tâm lý thù địch với tiền bạc và kết quả là trẻ sẽ ít có khả năng kiểm soát tiền bạc hơn.
Nhà tâm lý học Louise Hay đã chia sẻ một câu chuyện trong cuốn “Tái tạo cuộc sống” (tạm dịch):
Một sinh viên làm việc rất chăm chỉ đã rất phấn khích khi trúng được 500 USD. Kết quả là anh ấy đã không đến lớp vào tuần thứ hai vì bị gãy chân và hóa đơn y tế mà anh ấy phải trả là đúng 500 đô la.
Louise phân tích, trong lòng cậu sinh viên này vốn thù địch với tiền bạc, sợ giàu nên đã dùng cách này để trừng phạt mình.
Nhà tâm lý học Wu Zhihong cũng chia sẻ câu chuyện tương tự. Đêm trước khi ký hợp đồng với nền tảng Dedao, anh đã đọc nhầm giờ bay. Kết quả là khi đến sân bay vào ngày hôm sau, anh phát hiện chỉ còn một vị trí trống hạng thương gia có thể thay đổi, nhưng vì do dự nên anh đã bỏ lỡ cả chuyến bay.
May mắn thay, anh đã đặt chuyến bay vào sáng hôm sau và kịp thời gian ký hợp đồng. Chính bản thân anh tự phân tích và nói rằng anh biết việc ký kết này sẽ mang lại cho anh thu nhập rất đáng kể, nhưng trong tiềm thức, anh sợ mình giàu nên cứ trì hoãn.
Có thể thấy, khi trong lòng không hòa giải được với tiền bạc thì việc theo đuổi tiền bạc cũng sẽ trải qua nhiều trắc trở, bởi vì điều này phù hợp với trí tưởng tượng của tiềm thức.
Và nếu cha mẹ cho phép những ham muốn của con cái được bộc lộ khi chúng còn nhỏ thì mối quan hệ giữa con cái và tiền bạc sẽ thoải mái, tự nhiên hơn và sự giàu có tự nhiên sẽ theo sau.
Thay vì nuôi dạy con theo kiểu nghèo hay kiểu giàu, chi bằng nuôi dạy con bằng tình yêu thương
Cha mẹ nào cũng muốn truyền tải cho con những điều tích cực, nhưng không phải ai cũng làm đúng cách. Nếu muốn ngăn chặn thái độ tiêu cực của con với tiền bạc, cha mẹ có thể làm như sau.
- Đáp ứng một cách trung thực nhu cầu của con
Khi trẻ nói ra nhu cầu của bản thân, mong muốn của trẻ có được đáp ứng hay không còn tùy thuộc vào khả năng và sự sẵn lòng của cha mẹ.
Nếu cha mẹ có khả năng và sẵn sàng thì hãy vui vẻ làm hài lòng con cái thay vì nói những câu như “Đôi giày này bằng nửa tháng lương của mẹ, con phải biết hài lòng với những gì mình có.”
Nếu không, dù có vẻ như bạn đã làm con hài lòng nhưng đó vẫn là tình yêu có điều kiện.
Nếu cha mẹ không có khả năng, hãy nói thật với con cái. Bạn có thể nói với con: “Không phải là bố mẹ không muốn mua cho con, chỉ là tạm thời bố mẹ không có khả năng.”
Bạn cần cho con hiểu rằng dù dù nhu cầu của con không được đáp ứng thì đó cũng không phải lỗi của con và con vẫn có thể sống một cuộc sống sung túc nhờ sự nỗ lực của chính mình trong tương lai.
- Hãy để trẻ tin rằng chúng xứng đáng
Một tổng biên tập từng chia sẻ kinh nghiệm khi nói chuyện tiền bạc với con gái mình. Anh sẽ thảo luận với con mức độ yêu thích một đồ vật nào đó trên thang điểm từ 1-10.
Bằng cách này, anh đã đặt một cây thước vào nội tâm của con gái mình và cho con biết mình thích những gì. Và nếu trong tay số tiền có hạn, con nên chọn cách tiết kiệm để mua những thứ mình rất yêu thích thay vì tiêu số tiền đó để mua những thứ mình không thích lắm.
Trên thực tế, anh đang gửi một thông điệp tới con gái mình, đó là “Con xứng đáng nhận được những điều tốt đẹp”.
Hình thức giáo dục này có thể nuôi dưỡng quan điểm lành mạnh của trẻ về tiền bạc tốt hơn. Trẻ từ đó có thể học được cách kiểm tra sở thích và nhu cầu của bản thân trước khi tiêu tiền, thay vì chi tiêu một cách mù quáng.
- Cho trẻ hiểu sức mạnh và hạn chế của đồng tiền
Càng lớn, trẻ càng hiểu được một điều rằng tiền có thể mua được nhiều thứ như kẹo, cặp sách hay máy chơi game, trẻ đồng thời cũng rất dễ rơi vào tình trạng bị so sánh về mặt vật chất với các bạn cùng trang lứa.
Lúc này, cha mẹ không nên phủ nhận tiền là xấu mà nên thừa nhận sức mạnh của đồng tiền trước mặt con. Trẻ sẽ học được rằng tiền có thể mang lại những thứ vật chất tốt hơn và việc muốn giàu có là điều bình thường.
Nhưng con cũng không cần thiết phải cảm thấy tự ti vì “nghèo”, bởi ai cũng có khả năng trở nên giàu có nhờ nỗ lực của chính mình.
Cha mẹ đồng thời cũng nên cho con hiểu rằng có một số thứ mà tiền không thể mua được, chẳng hạn như sự bầu bạn của cha mẹ và một cơ thể khỏe mạnh. Lúc này, tiền bạc chỉ là công cụ, thực ra con cái đã có một thứ quý giá hơn đó là tình yêu thương và sự quan tâm của cha mẹ.
Sự giáo dục theo kiểu “than nghèo” của cha mẹ thực ra có nhiều khả năng dạy dỗ ra những đứa trẻ kém cỏi. Khi những ham muốn của trẻ bị từ chối, trẻ sẽ rơi vào tình trạng thiếu thốn và sợ hãi tiền bạc, điều này có thể khiến trẻ không thể hòa giải được với chính mình trong suốt cuộc đời.
Nếu muốn giúp con phát triển quan điểm đúng đắn về tiền bạc, hãy ngừng than nghèo kể khổ trước mặt con, thay vào đó, bạn có thể chia sẻ với con niềm vui kiếm tiền thông qua lao động, nói với con rằng chúng xứng đáng có một cuộc sống sung túc và để chúng hiểu được sức mạnh của đồng tiền và cả những thứ quý giá hơn tiền bạc.
Mong rằng tất cả trẻ em, dù giàu hay nghèo, đều có cho mình một trái tim giàu có.
Ngọc Tú-Theo PNS
