Sau hơn một năm điều trị tai biến mạch máu não, nghệ sĩ Tấn Beo tiếp tục phải đối mặt với một biến chứng sức khỏe nghiêm trọng: suy thận giai đoạn 5 – thời điểm cuối cùng của bệnh thận mạn tính.
Sau biến cố tai biến mạch máu não hơn một năm trước, nghệ sĩ Tấn Beo tiếp tục phải đối mặt với một thử thách sức khỏe nghiêm trọng: suy thận giai đoạn 5 – giai đoạn cuối của bệnh thận mạn tính. Hậu tai biến, nam nghệ sĩ phải tập phục hồi chức năng vì khó khăn trong đi lại và giao tiếp.
Tuy nhiên, điều khiến ông sốc hơn chính là kết quả khám phát hiện thận đã suy kiệt gần hoàn toàn. Hiện tại, ông phải lọc máu và đã phẫu thuật tạo cầu nối động–tĩnh mạch ở tay để chuẩn bị cho việc chạy thận nhân tạo định kỳ lâu dài.
Theo chia sẻ, Tấn Beo từng duy trì các thói quen ăn uống đậm vị, ưa đồ mặn, món lên men, trứng ung, mắm cá, cùng việc uống bia khuya nhiều năm liền. “Đây là hệ quả từ thói quen thích ăn mặn, đồ muối, trứng ung, mắm cá, uống bia đêm khuya”, ông nói. Những thói quen tưởng như “văn hóa ăn uống bình thường” lại trở thành yếu tố tàn phá sức khỏe thầm lặng, dẫn tới tổn thương thận kéo dài và không thể phục hồi.
Trường hợp của nghệ sĩ là hồi chuông cảnh báo: bệnh thận mạn tính không đến đột ngột; nó âm thầm phát triển trong nhiều năm và đa phần chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn rất muộn. Điều này cũng lý giải vì sao nhiều người vẫn lao động, sinh hoạt bình thường cho tới khi thận suy nặng và buộc phải đối diện với lọc máu hoặc ghép thận.
Suy thận giai đoạn cuối: khi thận chỉ còn dưới 15% chức năng và không còn đường lui
Suy thận giai đoạn 5 (End-Stage Renal Disease – ESRD) là mức độ nặng nhất của bệnh thận mạn. Theo Viện Thận – Tiết niệu Hoa Kỳ (NKF), khi mức lọc cầu thận (eGFR) giảm dưới 15 mL/phút/1,73m², thận gần như không còn khả năng loại bỏ độc chất và điều hòa dịch – điện giải trong cơ thể. Lúc này, người bệnh phải lọc máu chu kỳ hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Đây là giai đoạn không thể hồi phục chức năng thận tự nhiên.
Thói quen sinh hoạt không điều độ, ăn uống không lành mạnh trong nhiều năm khiến nam nghệ sĩ mắc suy thận mạn
Một thực tế đáng lo ngại là khoảng 90% bệnh nhân ở giai đoạn sớm không có triệu chứng rõ rệt, khiến phần lớn chỉ phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng. Khi xuất hiện các biểu hiện như phù mặt, phù chân hoặc phù toàn thân, tiểu ít hoặc tiểu bọt kéo dài, mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn, ngứa dai dẳng, chuột rút về đêm, hơi thở có mùi amoniac, hay huyết áp khó kiểm soát, thì thường thận đã bị tổn thương đáng kể.
Suy giảm chức năng thận kéo theo hàng loạt rối loạn hệ thống, từ tích tụ độc tố trong máu đến rối loạn tạo máu, tổn thương xương, suy giảm miễn dịch và tăng nguy cơ biến chứng tim mạch. Đây chính là lý do bệnh thận mạn có mối liên hệ mật thiết với tăng huyết áp, suy tim và đột quỵ. Trường hợp của nghệ sĩ Tấn Beo – phát hiện suy thận nặng sau tai biến mạch máu não – phản ánh vòng xoắn bệnh lý nguy hiểm: bệnh mạch máu não và bệnh thận thường tiến triển song hành và làm nặng thêm lẫn nhau.
Ăn mặn – thói quen âm thầm phá hủy thận, và giải pháp bảo vệ từ lối sống
Ở Việt Nam, thói quen ăn mặn và sử dụng nhiều thực phẩm lên men là một trong những yếu tố rủi ro phổ biến góp phần gây suy thận. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị lượng muối tiêu thụ mỗi ngày không vượt quá 5g, tương đương một thìa cà phê. Tuy nhiên, các khảo sát dinh dưỡng cho thấy người Việt thường tiêu thụ khoảng 10–12g muối mỗi ngày, cao gấp đôi đến gấp ba khuyến cáo.
Muối dư thừa làm tăng áp lực lọc lên cầu thận, gây giữ nước, tăng huyết áp và thúc đẩy quá trình xơ hóa thận
Muối dư thừa làm tăng áp lực lọc lên cầu thận, gây giữ nước, tăng huyết áp và thúc đẩy quá trình xơ hóa thận – một tổn thương không thể phục hồi. Những món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình như mắm cá, mắm tôm, nước mắm, dưa cà muối, đồ kho mặn, thực phẩm khô hoặc rim mặn, cùng thói quen chấm đậm gia vị khiến lượng natri nạp vào cơ thể vượt mức an toàn. Ngoài ra, lạm dụng mì gói, thức ăn nhanh, đồ hộp và uống rượu bia thường xuyên, đặc biệt vào buổi tối, làm thận phải hoạt động quá tải. Không ít người trẻ ở độ tuổi 30–40 đã phải lọc máu do lối sống tích lũy nhiều năm.
Để bảo vệ thận, các chuyên gia thận – tiết niệu khuyến cáo bắt đầu từ thay đổi chế độ ăn, đặc biệt là giảm muối và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn. Việc ưu tiên ăn nhạt, giảm nước chấm, hạn chế đồ muối chua và gia vị công nghiệp sẽ giúp giảm gánh nặng cho thận.
Song song, duy trì uống đủ nước theo nhu cầu cơ thể, hạn chế rượu bia, không hút thuốc và tránh sử dụng thuốc giảm đau kéo dài khi không có chỉ định y khoa là những nguyên tắc quan trọng. Người bệnh cũng cần kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và mỡ máu; duy trì vận động tối thiểu 30 phút mỗi ngày; giữ cân nặng hợp lý để giảm nguy cơ tiến triển bệnh thận.
Tầm soát định kỳ đóng vai trò then chốt, đặc biệt với người sau 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, tiền sử gia đình mắc bệnh thận. Các xét nghiệm cơ bản như kiểm tra protein niệu, định lượng creatinine và eGFR, đo huyết áp, đường huyết và mỡ máu sẽ giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Càng phát hiện sớm, khả năng làm chậm tiến triển bệnh và tránh phải lọc máu càng cao.
Câu chuyện của nghệ sĩ Tấn Beo là minh chứng cho sự âm thầm nhưng khốc liệt của bệnh thận. Thận không đau, không lên tiếng, nhưng khi bệnh biểu hiện rõ ràng thì đã gần như không còn cơ hội đảo ngược. Một chế độ ăn đậm đà, uống bia khuya có thể đổi lại bằng lịch lọc máu ba buổi mỗi tuần trong nhiều năm.
Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ – giảm một chút muối, thêm một cốc nước, bớt một ly bia, đi bộ thêm vài nghìn bước mỗi ngày – chính là cách thiết thực nhất để bảo vệ thận và sức khỏe toàn diện.
Trang Đào–Theo Đời sống pháp luật
