Câu chuyện của ông Dương Thanh Long không chỉ là bài học về sự kiên trì mà còn chứng minh rằng, ở bất kỳ độ tuổi nào, đam mê và quyết tâm đều có thể mở ra những con đường mới mẻ và thành công.
Ông Dương Thanh Long, 58 tuổi, là nhà sáng lập chuỗi Cà phê muối chú Long – thương hiệu đang “nổi như cồn” tại TP.HCM và một số tỉnh thành phía Nam trong gần 2 năm qua. Sự thành công rực rỡ ở tuổi xế chiều của vị doanh nhân U60 này không chỉ là minh chứng cho sức sống bền bỉ mà còn thắp sáng tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ ở thế hệ trẻ.
Từ một cậu nhóc mê cà phê đến mức uống 5-6 ly mỗi ngày khiến “dạ dày cồn cào” khi mới 14-15 tuổi, ông Long đã trải qua hành trình dài đầy gian nan trước khi tìm thấy thành công với món đồ uống độc đáo này.
Những thất bại thành động lực cho sự trở mình ngoạn mục
Sinh ra và lớn lên ở Quảng Ngãi, niềm đam mê cà phê của ông Long bắt đầu từ thuở thiếu niên. Tuy nhiên, cuộc sống không suôn sẻ: ông nghỉ học từ năm lớp 9, tập tành kinh doanh suốt 3 năm, rồi đành gác lại sở thích khi đến tuổi nhập ngũ ở tuổi 18. Mấy chục năm sau đó, ông làm đủ nghề để mưu sinh trên mảnh đất Sài Gòn sôi động. Mối duyên với cà phê tưởng chừng đã phai nhạt, nhưng ở nửa sau con dốc cuộc đời, chính nó lại dẫn dắt ông đến một bước ngoặt bất ngờ, biến những thất bại thành động lực cho sự trở mình ngoạn mục.
Năm 2019, ở tuổi 53, ông Long quyết định khởi nghiệp lần đầu bằng việc mở quán cà phê với số vốn vay mượn 200 triệu đồng. Thế nhưng, chưa đầy một năm sau, đại dịch Covid-19 ập đến, hàng quán đóng cửa, vốn liếng mất trắng. Ông phá sản và lâm vào cảnh nợ nần chồng chất. Cùng đường, ông rời TP.HCM về quê Quảng Ngãi để tạm “trốn” khoản nợ 120 triệu đồng, đồng thời tìm cách tránh dịch.
Chính trong khoảng thời gian tránh dịch ở quê nhà, ông Long có dịp ra Huế và lần đầu tiên biết đến món cà phê muối – một đặc sản địa phương. Ban đầu, ông nghĩ đơn giản: “Cà phê muối là gì? Có lẽ chỉ là cà phê bỏ thêm muối như cách người ta vẫn hay uống để trung hòa vị, đánh lên vị giác. Chắc cũng chỉ như món cà phê muối người ta thường thưởng thức”. Nhưng khi quan sát ly cà phê muối ở Huế, ông hoàn toàn bất ngờ. Điểm khác biệt nằm ở cách pha: cà phê nhỏ giọt qua lớp phin để chảy vào lớp kem sữa bên dưới, tạo nên sự kết hợp độc đáo giữa vị đắng của cà phê, ngọt của kem và mặn của muối.
Mang theo sự tò mò từ đất cố đô, ông Long tiếp tục ghé thử cà phê muối ở Đà Nẵng. Ở đây, cà phê được pha sẵn thay vì dùng phin, và ông cảm nhận hương vị đậm đà hơn hẳn ly cà phê muối đầu tiên. Sau này, qua tìm hiểu và tự thử nghiệm, ông nhận ra lý do tại sao cà phê phin lại không đạt được hương vị tốt nhất. “Khi kem được cho vào ly trước, cà phê nhỏ giọt bằng nước nóng sẽ làm giảm độ béo của kem. Chú nhận thấy cà phê muối pha phin sẽ không thể ngon bằng cà phê đánh sẵn”, ông Long chia sẻ. Phát hiện này khơi dậy ý tưởng: món cà phê muối xuất xứ từ Huế có thể được cải tiến để ngon hơn nữa. Đó chính là nền tảng cho thương hiệu Cà phê muối chú Long ra đời.
U60 khởi nghiệp với niềm nhiệt huyết…
Trở lại TP.HCM sau đại dịch, ông Long quyết tâm khởi nghiệp lần nữa với một chiếc xe đẩy bán cà phê nhỏ trên đường Cộng Hòa. Mọi công đoạn từ lắp ráp xe đẩy, in bảng hiệu đều do một tay ông làm. Ông chọn khung giờ từ 5-9 giờ sáng để bán, tận dụng lúc người qua lại tấp nập nhất. Lúc này, khoản nợ 120 triệu đồng vẫn treo lơ lửng. Ông bàn bạc với con gái, đàm phán lại với chủ nợ để trả dần. Mỗi tháng, con gái đưa ông 10 triệu đồng, với ý định dành một nửa trả nợ và một nửa để ông tiêu xài. Số tiền đó đủ để ông không cần kinh doanh nữa.
Tuy nhiên, ông Long từ chối theo lời khuyên của con. Thay vào đó, ông dành dụm toàn bộ số tiền để khởi nghiệp từ đầu, với mong muốn tự trả nợ mà không trở thành gánh nặng cho con cái khi về già. “Tại sao chú có đủ khả năng làm việc mà chú lại thua con chú? Tại sao nó làm ăn được mà chú làm đâu thua đó? Tại sao nó làm ăn đơn giản mà lại thành công?”, ông liên tục đấu tranh tư tưởng. “Chú không muốn ở nhà để con phụng dưỡng. Chú muốn làm gì đó cho con khi còn đủ sức để lao động”, ông tâm sự.
Những ngày đầu kinh doanh, con gái ông và một người cháu cùng hỗ trợ. Trong lúc ông bận bán hàng, người cháu tình cờ quay video và đăng lên TikTok. Video đầu tiên chỉ đơn giản ghi lại hình ảnh một người đàn ông lớn tuổi đứng bán cà phê với nụ cười niềm nở và vui vẻ. Ngày đầu, ông bán được 30 ly – con số khá ổn cho một xe đẩy mới mở.
Mọi thứ thay đổi chóng mặt khi video bất ngờ “viral” trên TikTok vào cuối ngày. Nhìn thấy cơ hội, người cháu khuyến khích ông tăng số lượng cà phê chuẩn bị cho ngày hôm sau. Kết quả, số ly bán ra tăng vọt từ 30 lên 120 chỉ sau một đêm. Thành công nhỏ này khiến cả cha con ông sửng sốt. Trong cuộc điện thoại, con gái hỏi: “Giờ ba đủ khả năng làm và theo luôn không? Ba không định hình từ 5h tới 9h sáng nữa, mà đi theo suốt con đường sau này được hay không?”. Ông đáp đơn giản: “Ba có quyết tâm và có sức khỏe. Ba có thể làm”.
Đến ngày thứ ba, ông mua thêm hai chiếc máy đánh kem nhỏ để chuẩn bị kem sẵn và bảo quản trong tủ lạnh, trong khi cà phê vẫn tự pha. Con gái ông dự đoán: “Khả năng là tới ngày thứ ba ba bán rất đắt. Mà ba quyết định rồi nha, là ba bán nguyên ngày nha”. Kết quả không ngoài mong đợi: 500 ly cà phê muối được bán ra trong ngày đó.
Nhân rộng mô hình, khiến thương hiệu “viral”…
Với thành công từ chiếc xe đầu tiên, ông Long nhanh chóng trả hết nợ. Tuy nhiên, ông tính toán kỹ: nếu đàm phán trả 20 triệu đồng mỗi tháng, số dư còn lại có thể dùng để tái đầu tư và xoay vòng vốn. Ông thỏa thuận với chủ nợ và được chấp nhận. Sau 6 tháng, ông trút bỏ hoàn toàn gánh nặng nợ nần.
Sau khi nổi tiếng nhờ mạng xã hội, chiếc xe đẩy nhỏ ở góc đường Cộng Hòa thu hút sự chú ý lớn, nhưng cũng gặp thử thách mới. Một số ý kiến xoay quanh biển hiệu “Cà phê muối 15k” mà ông treo lên. “Chú ơi, chú đừng để cái từ này. Chú để ‘đồng giá’ đàng hoàng, chứ chú để ’15k’ dễ bị hiểu nhầm”, các bạn trẻ khách hàng góp ý. Nhận ra sơ sót có thể khiến khách lăn tăn về giá cả, ông quyết định thay bằng biển “Đồng giá cà phê muối 15k” và đặt mức giá 15.000 đồng cho mọi đồ uống.
“Chú không xem kinh doanh là để kiếm lợi nhuận, mà chú tập trung vào việc đa dạng hóa menu sản phẩm thay vì tăng giá để tăng doanh thu”, ông chia sẻ. Dẫu vậy, vẫn có quan điểm trái chiều về ly cà phê muối “siêu rẻ”. Một số cho rằng giá 15 nghìn đồng là “phá giá” thị trường. Ông Long nhớ lại: 2 năm trước, thị trường cà phê muối ở Sài Gòn khó tiêu thụ, chỉ quán lớn mới bán được. Quán rẻ nhất cũng 35 nghìn đồng/ly, quán lớn từ 65-70 nghìn đồng. Lúc mới xuất hiện, cà phê muối là món dành cho người “có tiền”.
Sau khi suy nghĩ kỹ, ông quyết định phát triển mô hình “cà phê muối 15k” để tiếp cận rộng rãi, ai cũng mua được. “Ban đầu chú không nghĩ tới chuyện ‘phá giá’ mà chú chỉ định hình được công sức lao động bỏ ra. Ví dụ, một ngày công chú được trả 300 nghìn đồng, thì thay vào đó đi bán cà phê chú kiếm được khoảng 300 nghìn đồng đổ lại là được”, ông giải thích.
Tuy nhiên, giá rẻ cũng đặt ra thách thức khi giá cà phê thị trường tăng cao gần đây. “Tuy đã cố gắng gánh gồng, nhưng chú vẫn phải lên giá bằng cách cho ra mắt dung tích lớn hơn. Tuy nhiên, giá không có tăng vọt quá để các bạn phải chênh vênh”, ông nói.
Một bài toán hóc búa khác khi kinh doanh mở rộng là vấn đề “đạo nhái” thương hiệu. Sau khi thành công vượt địa giới TP.HCM, ông đưa cà phê muối về Bình Dương. Thế nhưng, một người ở Đồng Tháp tự ý dùng thương hiệu “chú Long” để kinh doanh. Tối hôm đó, vừa về từ Bình Dương, ông nhận “tin dữ”: thương hiệu “chú Long” bị mạo danh, với người chủ tự xưng là cháu ông và nhượng quyền từ 70-100 triệu đồng/xe.
“Lúc đó, chú quyết tâm ngăn chặn hành vi này nhằm bảo vệ khách hàng khỏi việc bị lừa đảo và ngăn chặn việc lợi dụng hình ảnh của mình để trục lợi”, ông nhớ lại. Ông tức tốc đi Đồng Tháp giải quyết. Qua trao đổi, chủ quán mạo danh đồng ý gỡ bảng hiệu và xin lỗi trên fanpage của ông.
Vài ngày sau, ông chính thức đăng ký nhãn hiệu mang tên mình. Ông cũng nhận nhiều yêu cầu nhượng quyền và từng triển khai cho một số đối tác: họ mua nguyên liệu từ ông, pha theo định lượng, nhưng không dùng tên thương hiệu. Tuy nhiên, ông nhận phản ánh từ khách hàng: cà phê ở các cơ sở đó không đúng vị, dù cùng công thức và nguyên liệu.
Ông nhận ra vấn đề: quá trình pha chế không đồng nhất, các cửa hàng không tuân thủ công thức, ảnh hưởng uy tín. Từ đó, ông quyết định không nhượng quyền nữa. “Chú cảm thấy chú mở được tới đâu thì chú mở. Chú nghĩ cuộc đời chú tới tầm tuổi này rồi, chú không thể quay đầu được nữa. Nếu thất bại là chú thua luôn. Chú quyết định không nhượng quyền, đích thân mình đi trên con đường của mình”, ông khẳng định.
Dù vậy, sau 1 năm rưỡi khởi nghiệp, ông và đội ngũ đã mở được 44 tiệm ở các tỉnh thành. Các tiệm ở địa phương đều do nhân viên của ông quản lý: vị trí quản lý được đào tạo tại TP.HCM đến khi thành thục, sau đó về địa phương làm việc.
Kết thúc câu chuyện truyền cảm hứng về hành trình khởi nghiệp U60, nhà sáng lập chia sẻ lời khuyên dành cho thế hệ trẻ: “Chú muốn đóng góp với các bạn qua trải nghiệm cuộc đời chú. Đầu tiên khi các bạn muốn làm điều gì, mình phải đặt cái tâm của mình vào đó. Khi đặt cái tâm của mình vào thì không sớm không muộn các bạn cũng sẽ thành công, đừng nên lơ là. Thứ hai là các bạn đừng bi quan trên con đường mình đi. Trên con đường lúc nào cũng có gập ghềnh, trở ngại, đừng bi quan, cứ vô tư dấn bước. Chẳng hạn như chú, chú té rồi đứng, đứng rồi té, làm hoài, làm hoài, tới giờ phút này thì lại được các bạn yêu thương”.
Theo Đời sống pháp luật
