Đây là ngành kinh tế giàu tiềm năng mà Việt Nam có thể chinh phục trong tương lai.
Lĩnh vực này là kinh tế biển.
Theo báo cáo “Tương lai Đại dương 2050” do Tổ chức DNV công bố vào tháng 4/2024, kinh tế đại dương toàn cầu có thể đạt hơn 3.000 tỷ USD vào năm 2030, đồng thời tạo ra khoảng 40 triệu việc làm. Trong đó, những lĩnh vực tăng trưởng nhanh nhất là năng lượng gió ngoài khơi, nuôi trồng thủy sản biển, chế biến cá và dịch vụ cảng biển.
Trên thực tế, Việt Nam có đường bờ biển dài khoảng 3.260 km cùng hơn 3.000 đảo, quần đảo lớn nhỏ. Đây là lợi thế tự nhiên quan trọng để phát triển kinh tế biển. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, chẳng như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu… Do đó, bảo vệ môi trường cũng như phát triển kinh tế biển xanh và bền vững được coi là yêu cầu cấp thiết để phát triển kinh tế biển của Việt Nam.
Theo các chuyên gia, tăng cường đẩy mạnh ứng dụng và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học – công nghệ được coi là một trong những giải pháp tốt nhất để thúc đẩy phát triển kinh tế biển một cách bền vững ở Việt Nam
Trước thực tế này, GS Ermias Kebreab, ĐH California-Davis (Mỹ), thành viên Hội đồng Sơ khảo VinFuture, chia sẻ về dự án mà ông đang hợp tác với các nhà khoa học Việt Nam. Đó là dự án “Hệ thống Nuôi trồng Thủy sản Thông minh” tại tỉnh Khánh Hòa.
“Chúng tôi đang xây dựng mô hình nuôi trồng thủy sản thông minh, sử dụng cảm biến theo dõi chất lượng nước, các thuật toán tối ưu hóa lượng thức ăn và hệ thống ra quyết định giúp người nuôi phản ứng theo thời gian thực. Đây chính là tương lai của ngành sản xuất thủy sản bền vững: sạch hơn, thông minh hơn và thích ứng tốt hơn trước tác động của biến đổi khí hậu”, GS Ermias Kebreab cho biết.
GS Ermias Kebreab trình bày tham luận tại Tọa đàm Khoa học vì cuộc sống thuộc Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture. Ảnh: VFP
Theo GS, điều đặc biệt là dự án được dẫn dắt bởi chính các nhà khoa học địa phương. Thông qua dự án này, có thể thấy rõ tinh thần hợp tác liên ngành, nơi những chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ thông tin hay sản xuất mang tri thức của mình để ứng dụng vào nông nghiệp.
Ở quy mô toàn cầu, phần lớn cuộc thảo luận về “kinh tế biển xanh” luôn xoay quanh câu hỏi: “Làm thế nào để phát triển kinh tế biển mà không gây tổn hại đến biển cả?”. GS Ermias Kebreab chia sẻ, dự án “Hệ thống Nuôi trồng Thủy sản Thông minh” chính là lời giải rõ ràng, bằng cách tích hợp giám sát kỹ thuật số cho phép theo dõi trong thời gian thực kết hợp với quản lý sinh thái, giúp cải thiện cả năng suất và tính bền vững.
GS phân tích thêm, đối với các tỉnh ven biển như Khánh Hòa, hệ thống trên giúp sinh kế ổn định hơn, chất lượng nước tốt hơn và khả năng chống chịu cao hơn trước các cú sốc khí hậu.
“Về lâu dài, đây sẽ là một hình mẫu cho các khu vực ven biển khác, chứng minh rằng phát triển bền vững là hoàn toàn khả thi nếu chúng ta kết hợp hài hòa giữa khoa học và tự nhiên”, GS Ermias Kebreab nhấn mạnh.
“Tôi rất ấn tượng với các nhà khoa học Việt Nam”
GS Ermias Kebreab trình bày chuyên đề trước các nhà nghiên cứu và cán bộ Học viện Nông nghiệp Việt Nam vào tháng 12/2023. Ảnh: VFP
Trong quá trình hợp tác với các nhà khoa học Việt Nam, GS Ermias Kebreab bày tỏ: “Tôi rất ấn tượng với tư duy bản địa hóa các thách thức toàn cầu. Các nhà khoa học trẻ Việt Nam không chỉ học hỏi các mô hình quốc tế mà luôn tự hỏi: ‘Liệu tài nguyên bản địa có thể là giải pháp không? Làm thế nào để tiếp cận vấn đề theo hướng phù hợp với điều kiện Việt Nam?'”.
Theo GS, tri thức bản địa là kho tàng quý báu, chứa đựng sự hiểu biết sâu sắc của nhiều thế hệ về hệ sinh thái, cây trồng và tập tính vật nuôi… Do đó, khi kết hợp với các công cụ khoa học hiện đại như công nghệ giải mã gen và mô hình vòng đời trí tuệ nhân tạo (AI lifecycle modeling), nó sẽ tạo ra những đổi mới hiệu quả với khả năng nhân rộng.
GS phân tích, chẳng hạn, trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, các nhà khoa học trẻ Việt Nam đang thử nghiệm sử dụng tảo biển hoặc các loại lá trà truyền thống có đặc tính kháng khuẩn để phục vụ những mục đích khác nhau.
“Đây chính xác là điều mà phát triển bền vững cần có: Một cách tiếp cận hướng tới tương lai, nhưng không đánh mất cội nguồn văn hóa của mình”, GS Ermias Kebreab khẳng định.
“Không quốc gia nào có thể đạt được mục tiêu “Net Zero” một mình”
GS Kebreab trong chuyến công tác tại Cần Thơ vđể tham gia và tư vấn về nông nghiệp và nuôi trồng ở Việt Nam, tháng 10/2025.
Đây là nhận định của GS Ermias Kebreab.
Ông cho hay: “Điều khiến tôi ấn tượng ở Việt Nam là tinh thần sẵn sàng hợp tác và học hỏi, luôn mở rộng cánh cửa cho tri thức quốc tế để cùng nhau phát triển các giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương. Ví dụ như dự án với Học viện Nông nghiệp Việt Nam, chúng tôi trao đổi song phương về kiến thức, cách thực hiện, phương pháp đo lường, và sau đó các nhà khoa học Việt Nam sẽ đưa ra giải pháp”.
Theo vị chuyên gia này, đây là mối quan hệ hợp tác bình đẳng, hai chiều, nơi mỗi bên đều học hỏi lẫn nhau. Nhờ vậy, khoa học phục vụ mục tiêu Net Zero không phải là thứ được “nhập khẩu”, thay vào đó được đồng sáng tạo trên nền tảng tri thức chung.
Điều gì làm nên sự khác biệt của VinFuture?
GS Ermias Kebreab là một học giả danh tiếng và một nhà quản trị tài năng với nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực Khoa học về Động vật và Nông nghiệp bền vững. Ảnh: Debbie Cunningham
Từ kinh nghiệm hợp tác quốc tế của mình, đồng thời là thành viên của Hội đồng Sơ khảo VinFuture, GS Ermias Kebreab nhận định: “Tôi cho rằng VinFuture đã trở thành “bàn tròn của trí tuệ toàn cầu”, tạo cơ hội cho giới khoa học trẻ Việt Nam được tiếp xúc, học hỏi trực tiếp từ những nhà nghiên cứu xuất chúng nhất thế giới. Đó là trải nghiệm vô giá, nơi tri thức không chỉ được trao truyền, mà còn được khai mở”.
Theo ông, điều làm nên sự khác biệt của Tuần lễ VinFuture không chỉ nằm ở buổi lễ trao giải hay các hội nghị khoa học, mà còn ở việc tôn vinh những kết nối.
“Trong một căn phòng, bạn sẽ thấy gương mặt đoạt giải Nobel ngồi cạnh nhà nghiên cứu trẻ mới bắt đầu sự nghiệp, hay các quan chức Chính phủ trao đổi trực tiếp với giới học giả quốc tế. Không khí ấy khác hẳn nhiều sự kiện khoa học quốc tế khác. Nó rộng mở, đa chiều và giàu tính nhân văn. Mỗi cuộc đối thoại chính là một hạt mầm cho hợp tác mới.
Ở VinFuture, bạn thật sự cảm nhận được rằng thế giới đang gặp gỡ Việt Nam, và Việt Nam cũng đang gặp gỡ thế giới, bằng trí tuệ, sự tự tin và lòng hào hiệp”, GS Ermias Kebreab chia sẻ.
GS Ermias Kebreab hiện giữ vị trí Phó Trưởng khoa Phụ trách Hợp tác Toàn cầu của khoa Khoa học Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời là Giám đốc Trung tâm Lương thực Thế giới thuộc ĐH California, Davis. Ông cũng là một học giả danh tiếng và một nhà quản trị tài năng với nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực Khoa học về Động vật và Nông nghiệp bền vững.
Đồng thời, GS Ermias Kebreab còn là Giáo sư cao cấp của Khoa Khoa học Động vật, ĐH California, Davis. Ông đã tiến hành các nghiên cứu sâu rộng trong việc phát triển phương pháp sử dụng phụ gia thức ăn chăn nuôi để giảm phát thải khí mê-tan từ vật nuôi và là tác giả của trên 200 ấn phẩm khoa học.
Ngoài dự án ở Khánh Hòa, GS Ermias Kebreab cũng đang cố vấn cho dự án do Học viện Nông nghiệp Việt Nam chủ trì tại Ba Vì, để giảm phát thải khí nhà kính trong chăn nuôi bò sữa. Nếu thành công, dự án này không chỉ giảm phát thải khí nhà kính mà còn cải thiện sức khỏe vật nuôi, tối ưu hóa khẩu phần ăn và giảm chi phí cho nông dân. Ở cấp độ quốc gia, đây cũng sẽ là đóng góp thiết thực cho cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.
Minh Hằng-Nhịp sống thị trường
