Nhắc đến người có tài dùng người giỏi, không thể không nhắc tới Lưu Bang với những quyết sách đúng đắn: Để Hàn Tín dẫn binh, Trương Lương hiến kế, Tiêu Hà trị quốc, để nhân tài có thể thật sự phát huy năng lực của họ. Trong cuộc sống hiện đại, cách dùng người của Lưu Bang còn nhiều giá trị để chúng ta học hỏi.
- Không tính toán hiềm khích lúc trước
Năm thứ 6 nhà Hán, Lưu Bang đã có được thiên hạ. Ông phong chức tước cho các công thần, nhưng vẫn còn rất nhiều người vẫn chưa được ban thưởng.
Có 1 ngày Lưu Bang ở trong cung điện, xa xa nhìn thấy 1 đám người đang ngồi dưới đất chụm đầu ghé tai, thì thầm to nhỏ. Lưu Bang liền hỏi Trương Lương, những người đó đang nói cái gì? Trương Lương đáp: “Bọn họ đang thương lượng chuyện mưu phản”. Lưu Bang nói Tử Phòng không được nói bậy, thiên hạ vừa mới yên ổn, mưu phản cái gì?
Trương Lương trả lời: “Sau khi giành được thiên hạ, người phong chức tước cho công thần. Đại đa số những người được phong đều là thân tín của người. Trong khi đó, một số ít người trước đây từng mạo phạm bệ hạ thì đã bị xử phạt. Bây giờ những công thần này đều nghĩ, quan hệ giữa họ và bệ hạ không được gần gũi, thậm chí có thể trước đây họ đã từng đắc tội với bệ hạ, hoặc bị bệ hạ hiểu lầm. Bấy nhiều đó là đủ để dự báo một tương lai không tốt đẹp phía trước. Bọn họ nghĩ tới nghĩ lui rồi quyết định thương lượng chuyện mưu phản.”
Lưu Bang lập tức tỉnh ngộ, nhận ra đây là 1 vấn đề nghiêm trọng. Ông hỏi Trương Lương nên xử trí thế nào? Trương Lương nói bệ hạ hãy suy nghĩ, trong đám công thần có phải có những người mà, công trạng của hắn rất lớn, nhưng quan hệ của bệ hạ và hắn lại không được tốt? Lưu Bang nói có Ung Xỉ. Theo ông, người này rất đáng ghét, y không chỉ 1 mà 3 lần vũ nhục Lưu Bang. Lưu Bang đã sớm muốn giết Ung Xỉ, nhưng công lao của y quá lớn nên chưa đành lòng.
Trương Lương nói được, vậy bệ hạ hãy ban chức tước cho Ung Xỉ. Lưu Bang lập tức chấp nhận đề nghị này, phong Ung Xỉ là Vi thập phương hầu. Ung Xỉ được phong, tất cả công thần đều an tâm, tình hình trở nên yên ổn. Đây là điều lợi của việc không e ngại hiềm khích lúc trước.
- Nhận biết người tài và dùng vào đúng chỗ
Nhận biết người tài và dùng vào đúng chỗ gồm 2 bước: Phát hiện ra được họ, tiếp theo là sử dụng họ hiệu quả. Nhận biết người tài quan trọng thứ nhất ở chỗ tri âm, thứ hai chính là am hiểu đối phương. Người quý ở chỗ biết rõ bản thân, tự mình biết được chính mình nhạy bén nhất ở điểm nào. Điều này quả thực rất khó.
Lưu Bang chính là kiểu người này, hơn nữa ông còn hiểu được rất rõ ràng, tài năng của 1 người lãnh đạo quan trọng nhất ở điểm gì? Là động viên sự nhiệt tình từ cấp dưới của mình; biết được cấp dưới có tài năng gì, có tính cách thế nào, có đặc trưng là gì; điểm mạnh, điểm yếu ở đâu; để từ đó để đặt cấp dưới vào vị trí thích hợp
Lãnh đạo không có nghĩa phải tự mình làm điều mình muốn, lãnh đạo tự mình làm mọi thứ không phải là 1 lãnh đạo giỏi. Bạn chỉ cần nắm chắc 1 nhóm người tài, đặt họ vào những vị trí phù hợp, để họ phát huy tối đa sự nhiệt tình và vai trò của họ, thì sự nghiệp của bạn chắc chắn sẽ thành công. Lưu Bang hiểu được đạo lý cơ bản này, vì thế ông đã trở thành trung tâm quan trọng trong chính tổ chức quân đội của mình.
Khổng Tử từng nói 1 câu về việc cầm quyền trị nước thế này: Cầm quyền phải có đức, ví như Bắc cực có sao Bắc Đẩu, được chúng sao vây quanh. Sao Bắc đẩu vĩnh viễn ở 1 nơi cố định, vây quanh sao Bắc đẩu chính là Bắc đẩu thất tinh. Lãnh đạo trung tâm luôn ở 1 chỗ, hãy để những người khác di chuyển thay mình. Lưu Bang chính là sao Bắc đẩu trong quân đội của họ. Tiêu Hà, Trương Lương, Hàn Tín, Trần Bình, Phàn Khoái, Chu Bột, Tào Can, đây là Bắc đẩu thất tinh. Dưới sự trợ giúp của những người tài, Lưu Bang có thể dễ dàng giành được nhiều thắng lợi.
- Không theo khuôn mẫu
Lưu Bang là 1 người hiểu rõ bản thân, người như vậy thường cũng sẽ có mắt nhìn người, vì thế ông cũng có thể hiểu được người khác. Hơn nữa Lưu Bang còn có ưu điểm lớn nhất, đó là không hạn chế 1 kiểu nhân tài, vì vậy bên trong quân đội của Lưu Bang dạng người nào cũng có:
Trương Lương là 1 quý tộc, Trần Bình là sĩ phu thích ngao du, Tiêu Hà là quan huyện, Phàn Khoái là kẻ giết chó, Quán Anh là người buôn vải, Lâu Kính là xa phu, Bành Việt là cường đạo, Chu Bột là nhạc công, Hàn Tín là thanh niên thất nghiệp. Sau đó Lưu Bang kết hợp tất cả thành 1 nhóm, tất cả đều là những người kỳ lạ, ông không thèm quan tâm người khác nói mình có 1 đội quân tạp nham, là 1 vị vua cỏ. Yêu cầu của Lưu Bang chỉ đơn giản là, tất cả người tài đều có thể phát huy tối đa tác dụng của mình, ngay cả khi điều đó có nghĩa là không theo 1 khuôn mẫu nhất định nào cả.
- Chiêu hàng nạp bạn
Bên trong quân đội của Lưu Bang, có rất nhiều người ban đầu là thuộc hạ của Hạng Vũ. Do không thể tiếp tục ở lại đầu quân cho Hạng Vũ nên phải chạy đi tìm Lưu Bang làm nơi nương tựa. Lưu Bang mở rộng cửa, tỏ ý hoan nghênh đối xử bình đẳng.
Ví dụ như Hàn Tín, Trần Bình. Lúc ấy Trần Bình trốn Hạng Vũ, đến nhờ cậy Lưu Bang. Lưu Bang cực kỳ vui mừng đón tiếp, sau đó mới hỏi Trần Bình, Trần tiên sinh đảm nhiệm chức vụ gì trong quân đội Hạng Vũ. Trần Bình nói sẵn sàng đảm trách chức điều úy, Lưu Bang trả lời: “Được, ngươi ở chỗ này của ta vẫn giữ chức điều úy”. Trần Bình lập tức nhận lệnh làm điều úy.
Sau khi nhận lệnh, dư luận ồn ào, rất nhiều lão tướng trong quân đều không phục. 1 kẻ đào binh, bỏ chạy đến đây, chỉ nói 3 câu đã được cho 1 chức quan lớn như vậy, làm sao họ chấp nhận nổi. Vì thế họ nghị luận sôi nổi với Lưu Bang, nhưng Lưu bang không quan tâm. Bàn tán là việc của họ, còn ông tin tưởng vào quyết định của mình, tín nhiệm Trần Bình. Đây gọi là chiêu hàng nạp bạn, sẵn sàng để người từng là kẻ thù phục vụ cho mình.
- Luận công ban thưởng
Ban thưởng là sự khẳng định thật sự đối với nhân tài đã cống hiến. Không thể chỉ mãi nói những lời nói tốt đẹp ngọt ngào, bởi lời nói suông sau cùng đâu có nhiều giá trị. Có cống hiến thì phải được thưởng, cống hiến càng lớn thì thưởng càng nhiều. Làm giống nhau, thưởng giống nhau. Làm không được, phải phạt. Việc thưởng phạt phải phân minh.
Sau khi Lưu Bang có được thiên hạ, gặp phải vấn đề lớn đó chính là làm sao ban thưởng cho những công thần từng vào sinh ra tử với mình. Cuối cùng Lưu Bang quyết định, Tiêu Hà được thưởng nhiều nhất. Dĩ nhiên, quyết định này khiến những người còn lại không phục.
Vì thế Lưu Bang nói, chư vị có biết thế nào gọi là săn thú không? Mời mọi người hãy nghĩ thử, lúc chúng ta đi săn, con vật nào chịu trách nhiệm đuổi thỏ? Là chó săn. Vậy ai là người khiến chó săn đuổi theo con thỏ? Chính là người thợ săn. Các người mải miết đuổi theo con thỏ để lập công, vậy Tiêu Hà thì sao? Hắn là người tạo động lực để khiến các ngươi phải đuổi theo con thỏ đó. Vì vậy Tiêu Hà là người có công trạng lớn nhất.
Công trạng lớn nhất của Tiêu Hà ở đâu? Lúc nghiên cứu tài liệu sử, chỉ có Tiêu Hà chạy vào chỗ lưu trữ công văn trong cung Tần vương, nắm giữ thông tin về bản đồ, sổ sách, các loại văn kiện tài liệu. Khi Lưu bang cướp được thiên hạ, đối với tình hình của cả nước, chỗ nào nghèo, chỗ nào giàu, địa phương đó có bao nhiêu người, chỗ nào nhiều người, chỗ nào ít người, chỗ nào sản sinh ra cái gì, tình hình thế nào, Tiêu Hà nắm rõ như lòng bàn tay. Nhận định đúng đắn về tầm ảnh hưởng của Tiêu Hà, Lưu Bang đã có quyết định luận công ban thưởng chính xác.
Theo Đình Trọng – Báo Dân sinh
