“Chúng tôi có niềm tin mạnh mẽ vào chủ trương của Chính phủ,” ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát, chia sẻ về quyết định đầu tư nhà máy sản xuất ray đường sắt dù chưa có đơn hàng. Đằng sau “niềm tin” là một ván cược được tính toán kỹ lưỡng để đón đầu các siêu dự án hạ tầng.
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế mới – VNEF 2025 chiều ngày 2/10, CEO Hòa Phát Nguyễn Việt Thắng đã tiết lộ một thông tin đáng chú ý: Tập đoàn đang trong quá trình đầu tư nhà máy sản xuất thép ray đường sắt và sẽ vận hành vào đầu năm 2027.
Đằng sau quyết định có phần mạo hiểm này là một nghịch lý của ngành công nghiệp Việt Nam mà ông Thắng gọi là bài toán “con gà – quả trứng”.
“Hòa Phát đã tiếp cận nhiều doanh nghiệp trong Hiệp hội Cơ khí… mỗi năm họ chỉ cần 10–20 tấn, trong khi một mẻ thép của Hòa Phát thường là 300 tấn. Nếu sản xuất riêng cho họ thì phải vài ba năm họ mới dùng hết,” ông Nguyễn Việt Thắng dẫn chứng. Quy mô sản xuất công nghiệp và nhu cầu thị trường nội địa cho thép chế tạo còn quá nhỏ, không tương xứng với năng lực sản xuất.
Chính vì đầu ra chưa chắc chắn, nhiều nhà đầu tư và ngân hàng đã đặt câu hỏi đầy hoài nghi: “Nếu Chính phủ không mua của Hòa Phát thì sao?”. Thậm chí, dù lãnh đạo tập đoàn khẳng định đặt niềm tin vào chủ trương của nhà nước, thực tế vẫn phũ phàng hơn.
“Chính phủ có nghị định về đặt hàng, nhưng nói thật là đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được một đợt đặt hàng nào,” ông Thắng thẳng thắn chia sẻ tại diễn đàn.
Dù vậy, tập đoàn vẫn kiên định với kế hoạch, một động thái cho thấy đây không chỉ là một quyết định cảm tính.
Toan tính đằng sau sự liều lĩnh
Phân tích sâu hơn, có thể thấy “ván cược” của Hòa Phát được xây dựng dựa trên ba cơ sở chiến lược chính:
Một là, đón đầu nhu cầu khổng lồ trong tương lai. Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã xác định mục tiêu xây dựng mới và nâng cấp hàng nghìn km đường sắt, trong đó có siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Khi các dự án này được triển khai, nhu cầu về thép ray, đặc biệt là thép ray chất lượng cao, sẽ là cực kỳ lớn. Việc đầu tư ngay từ bây giờ là một bước đi trước để sẵn sàng đáp ứng khi thị trường hình thành.
Hai là, lợi thế của người tiên phong. Hiện tại, 100% thép ray sử dụng tại Việt Nam đều phải nhập khẩu. Bằng cách trở thành nhà sản xuất nội địa đầu tiên, Hòa Phát sẽ có lợi thế độc tôn. Khi có thể chứng minh được chất lượng sản phẩm tương đương và giá cả cạnh tranh, khả năng được ưu tiên trong các gói thầu mua sắm công là rất cao. Đây là chiến lược tạo ra “rào cản gia nhập thị trường” đối với các đối thủ tiềm năng.
Ba là, bước chuyển mình sang thép công nghệ cao. Động thái này không chỉ là một dự án đơn lẻ, mà là một phần trong chiến lược lớn hơn của Hòa Phát nhằm dịch chuyển từ vị thế “vua thép xây dựng” sang nhà sản xuất các sản phẩm thép chất lượng cao, có giá trị gia tăng lớn hơn. Minh chứng rõ ràng nhất là hợp đồng ký kết với Tập đoàn Primetals để cung cấp dây chuyền đúc và cán thép công suất 500.000 tấn/năm.
Như lời Chủ tịch Trần Đình Long đã khẳng định, mục tiêu là “thay thế mặt hàng thép cao cấp đang phải nhập khẩu”. Sự tự tin này còn được ông Long thể hiện rõ hơn tại ĐHĐCĐ thường niên 2025: “Với quyết tâm của chúng tôi, tôi tin tưởng sẽ sản xuất thành công đường ray này. Cam kết tất cả các loại thép cho phần nền của đường sắt là Hòa Phát cung cấp được hết”.
Rõ ràng, việc đầu tư vào nhà máy thép ray, dù rủi ro trước mắt là hiện hữu, nhưng lại là một nước cờ chiến lược. Thành công của ván cược này giờ đây không chỉ phụ thuộc vào năng lực sản xuất của Hòa Phát mà còn tùy thuộc vào việc Chính phủ có một chính sách đặt hàng cụ thể và rõ ràng, như lời kiến nghị của Tổng Giám đốc Nguyễn Việt Thắng: “Đặt hàng cụ thể thế nào, chi phí, giá cả, tiến độ ra sao thì doanh nghiệp mới yên tâm đồng hành lâu dài.”
Anh Khôi–Nhịp sống thị trường
