Thay vì trả lời theo kiểu “con học giỏi đi rồi sẽ kiếm được nhiều tiền”, chị Liên chọn cách tiếp cận hoàn toàn khác.
Làm thế nào để kiếm thật nhiều tiền? – Đây là câu hỏi mà rất nhiều đứa trẻ ngày nay thắc mắc, nhưng đồng thời cũng là câu hỏi khiến nhiều phụ huynh lúng túng. Không phải vì chuyện tiền bạc là điều gì xấu mà vì phía sau nó ẩn chứa một bài học quan trọng hơn rất nhiều.
Theo chị Nguyễn Thị Hồng Liên (Hà Nội), người làm trong lĩnh vực giáo dục và thường xuyên chia sẻ về nuôi dạy con, câu hỏi mà trẻ đưa ra không chỉ xoay quanh chuyện thu nhập, mà phản ánh cách trẻ nhìn nhận giá trị bản thân trong xã hội. Trẻ hỏi “kiếm thật nhiều tiền” nghĩa là trẻ đang tò mò: Con phải làm gì? Con phải trở thành ai để được xã hội công nhận?
Vì vậy, thay vì trả lời theo kiểu “con học giỏi đi rồi sẽ kiếm được nhiều tiền”, chị Liên chọn cách tiếp cận hoàn toàn khác, cách mà chị học được từ nền giáo dục Phần Lan.
Câu hỏi cốt lõi
Trong 1 chuyến công tác tại quốc gia này, chị từng hỏi giáo viên Phần Lan: “Làm sao các thầy cô có thể đào tạo ra nhiều người trẻ đam mê khởi nghiệp đến vậy?”. Câu trả lời khiến chị thực sự bất ngờ: Ngay từ bậc mẫu giáo, trẻ em Phần Lan đã được đặt một câu hỏi lặp đi lặp lại trong tất cả các môn học và trong mọi ngữ cảnh đời sống: “Con và bạn bè, những người xung quanh, xã hội đang gặp vấn đề gì? Con có thể dùng kiến thức con học được để giải quyết vấn đề đó như thế nào?”.
Theo giáo viên Phần Lan, khi trẻ hiểu rằng giải quyết vấn đề càng lớn thì giá trị và thù lao tạo ra càng cao, chúng tự nhiên sẽ phát triển tư duy kiếm tiền đúng đắn.
Từ triết lý đó, chị Liên nhận ra: Câu hỏi đúng không phải là “Làm sao để kiếm thật nhiều tiền?” mà là “Con có thể giải quyết vấn đề gì cho cuộc sống?”. Bởi tiền chỉ là kết quả, còn năng lực giải quyết vấn đề mới là gốc rễ.
Vì vậy, thay vì dạy con các mẹo làm giàu hay câu chuyện thành công, chị Liên từ nhỏ đã luôn hỏi hai con: “Con muốn làm nghề gì?”; “Nghề đó giúp ích được gì cho cuộc sống của con và mọi người xung quanh?”; “Con giải quyết được vấn đề gì mà người khác đang gặp phải?”.
Theo chị, khi đứa trẻ tìm thấy ý nghĩa và giá trị trong công việc mình làm, việc kiếm tiền sẽ đến một cách tự nhiên, bền vững và đúng bản chất nhất.
Khi một đứa trẻ quen với việc nhìn cuộc sống qua lăng kính “vấn đề – giải pháp”, con sẽ hình thành ba năng lực cực kỳ quan trọng: Năng lực quan sát và thấu cảm, học cách nhìn ra nhu cầu của bản thân và của người khác: bạn bè gặp khó khăn gì, gia đình cần gì, cộng đồng thiếu điều gì… Đây chính là nền tảng của mọi sản phẩm, dịch vụ trong xã hội hiện đại.
Khi được hỏi “Con sẽ giải quyết bằng cách nào?”, não bộ trẻ tự kích hoạt sự sáng tạo. Không còn học để đối phó, mà học để ứng dụng. Kiến thức không còn là gánh nặng, mà trở thành công cụ.
Thay vì trông đợi “nghề dễ kiếm tiền”, trẻ hiểu rằng thu nhập tỉ lệ thuận với giá trị mà mình tạo ra. Điều này giúp con đứng vững trong xã hội biến động, bởi ngành nghề có thể thay đổi, nhưng khả năng giải quyết vấn đề thì không bao giờ lỗi thời.
Khởi đầu kinh doanh nhỏ, tạo nền tảng sớm
Theo chị Liên, cấp 2 là lúc trẻ nên được “chạm” vào những trải nghiệm kinh doanh nhỏ. Ví dụ, năm lớp 7, con chị bắt đầu tập đặt mua những món đồ hiệu secondhand rồi bán lại. Bước đi tưởng chừng đơn giản ấy lại gieo vào con tư duy cơ bản nhất của thương mại: “mua rẻ – bán cao”.
Đến lớp 8-9, trong giai đoạn nghỉ dịch, con trai chị vừa học online vừa mê chơi điện tử. Từ niềm đam mê đó, con nảy ra ý tưởng code để máy tự săn đồ trong game. Các tài khoản game sau khi nâng cấp được bán ra thị trường với giá từ 500.000 đến 2 triệu đồng. Điều đặc biệt, cậu bé còn biết thuê thêm 5 bạn khác cùng “cày game”, còn bản thân giữ vai trò leader – người nhận đơn, phân công và điều phối.
“Đây chính là bước ngoặt quan trọng. Con không chỉ làm ra tiền mà còn học được tư duy tổ chức, kỹ năng lãnh đạo và quản trị con người”, chị Liên nhấn mạnh.
Nếu như cấp 2 là giai đoạn con học cách nhìn ra cơ hội từ những việc nhỏ, thì ở cấp 3, con trai chị Liên bắt đầu tham gia các dự án xã hội và hoạt động nghề nghiệp thực tế.
Năm lớp 10, con triển khai dự án thiện nguyện The Match – bán bánh, quần áo, kêu gọi ủng hộ để tặng quà cho bệnh nhân ung thư tại Viện K. Qua dự án này, cậu bé học được bài học quan trọng: tiền không chỉ để tiêu xài, mà còn là công cụ để tạo ra giá trị cho cộng đồng.
Đến năm lớp 12, sau khi lấy bằng Mỹ từ hè lớp 11 và có một năm gap year, con đi thực tập tại trường học và khách sạn. Song song, con dạy thêm SAT & IELTS, tự triển khai lớp debate, lớp career planning kéo dài 3 tháng. Thu nhập đủ để con tự mua máy tính, điện thoại, học bằng lái xe, thậm chí học nghề pha chế với chứng chỉ Úc để chuẩn bị hành trang du học.
“Ở tuổi 17, con đã biết vừa tạo giá trị cho xã hội, vừa tự lo chi phí cho bản thân – một hành trang quý giá trước khi bước vào tuổi 18”, chị Liên chia sẻ với niềm tự hào.
Không chỉ cho con trải nghiệm thực tế, chị Liên còn định hướng tri thức nền tảng bằng việc đọc sách. Những cuốn sách kinh điển như Cha Giàu Cha Nghèo (bộ 13 quyển) của Robert Kiyosaki, Nhà đầu tư thông minh của Benjamin Graham, Tư duy triệu phú của T. Harv Eker, hay Screw It, Let’s Do It của Richard Branson đã gieo trong con khát vọng tạo giá trị xã hội, tư duy đầu tư dài hạn và niềm tin rằng “mình có thể làm được”.
Chị Liên cho rằng: “Chỉ kiến thức mới giúp con tỉnh táo trước cám dỗ, tránh được những sai lầm về tài chính. Sách không dạy con giàu ngay, nhưng dạy con cách nghĩ của người giàu”.
Vai trò của cha mẹ trong hành trình này không phải là “cầm tay chỉ việc”, mà là tạo cơ hội, hỗ trợ và khen ngợi khi con dám thử. “Hãy để con tự triển khai, tự học hỏi, và tự trưởng thành. Cha mẹ càng ít kiểm soát, con càng sáng tạo và tự tin hơn,” chị chia sẻ.
Có thể thấy, dạy con quản lý tiền từ cấp 2-3 không chỉ là dạy tiết kiệm, mà là dạy con nhìn thấy cơ hội, biết tạo ra tiền, và quan trọng nhất là dùng tiền để kiến tạo giá trị cho cộng đồng và cho chính mình.
Ở tuổi 17, khi nhiều bạn bè còn phụ thuộc cha mẹ, con chị đã có thể tự trang trải phần lớn chi phí, biết quản trị nhóm, triển khai dự án xã hội và chuẩn bị hành trang du học. Đó là thành quả của sự kết hợp giữa trải nghiệm thực tế, tri thức nền tảng và sự đồng hành khéo léo của cha mẹ.
Theo doisongphapluat.nguoiduatin.vn
