Các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các cảng ở nước ngoài đóng một vai trò quan trọng trong chính sách ngoại thương của nước này.
Hồi sinh con đường huyền thoại
Một cảng biển do công ty Trung Quốc xây dựng trên đảo Lamu của Kenya sẽ đi vào hoạt động vào tháng 6 giữa lúc Bắc Kinh đặt mục tiêu tái tạo Con đường Tơ lụa cổ đại hơn 600 năm sau khi đô đốc Trịnh Hòa của triều đại nhà Minh đến thăm khu vực này.
Theo các nhà sử học, hạm đội của Trịnh đã thăm bờ biển Kenya 4 lần, bắt đầu từ thị trấn Malindi vào năm 1418. Nhiều thế kỷ sau, Trung Quốc đang cố gắng kết nối ý niệm lịch sử này với một số dự án ở châu Phi.
Cơ quan Quản lý Cảng Kenya (KPA) cho biết Công ty Xây dựng Truyền thông Trung Quốc đã hoàn thành việc xây dựng 3 cầu cảng đầu tiên tại cảng Lamu, nơi được thiết lập để trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa cho container và hàng hóa dầu. Cơ sở nước sâu này sẽ có khả năng tiếp nhận các tàu biển lớn và sẽ bổ sung cho cảng chính của Kenya ở Mombasa.
Dự án 5 tỷ USD là một phần của kế hoạch cơ sở hạ tầng với quy mô lớn hơn trị giá 25 tỷ USD – Hành lang Giao thông vận tải Cảng Lamu Nam Sudan (Lapsset) – với tham vọng kết nối Kenya với Ethiopia, Uganda và Nam Sudan.
Cơ quan điều hành cảng China Merchants Group (CMG) đã đầu tư một khoản lớn và ký nhượng quyền tại Djibouti, Nigeria và Togo – theo The Economist Intelligence Unit. Vào tháng 12, họ đã ký một thỏa thuận đầu tư trị giá 350 triệu USD với công ty nhà nước Great Horn Investment Holding, mở đường cho việc cải tạo cảng Djibouti thành một trung tâm kinh doanh và hậu cần quốc tế.
Dự án trị giá 3 tỷ USD sẽ được mô phỏng theo cảng Xà Khẩu (Shekou) ở thành phố Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc, nơi được tích hợp với khu thương mại tự do và trung tâm thương mại.
Khoản đầu tư của CMG vào cảng Djibouti đến ngay sau khoản đầu tư 590 triệu USD vào Cảng đa dụng Doraleh gần đó và 3,5 tỷ USD vào Khu thương mại tự do quốc tế Djibouti.
Các nhà phân tích tại The Economist Intelligence Unit cho biết: “Các khoản đầu tư (bao gồm một tuyến đường sắt đến Ethiopia và một căn cứ hải quân Trung Quốc) không có gì đáng ngạc nhiên, vì tầm quan trọng của Djibouti với vai trò như một trung tâm trung chuyển trên Con đường Tơ lụa Trên biển liên kết với dự án Vành đai Con đường (BRI), cũng như tiềm năng thương mại của nó là trung tâm tiếp cận các khu vực khác của châu Phi, và vị trí chiến lược của nó giống như một nút an ninh cho các tuyến vận tải đông đúc đi qua Vịnh Aden và Biển Đỏ”.
Hàng loạt cảng biển liên quan tới Trung Quốc
Các nhà phân tích đã liệt kê các dự án phát triển cảng đang thực hiện hoặc đã hoàn thành gần đây liên quan đến Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, bao gồm các cảng biển lớn tại Abidjan ở Bờ Biển Ngà, Tema ở Ghana, Lekki ở Nigeria, Kribi ở Cameroon, Dar es Salaam ở Tanzania, Mombasa ở Kenya, và Abukir, Alexandria và El Dekheila ở Ai Cập.
Một nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế vào năm 2019 đã xác định 46 cảng châu Phi cận Sahara có sự tham gia tài chính, xây dựng hoặc hoạt động của các thực thể Trung Quốc.
Báo cáo cho rằng “việc hình thành xương sống của ‘Con đường tơ lụa trên biển’ của Trung Quốc, đầu tư vào các cảng châu Phi đã cung cấp một cửa ngõ cho thương mại và phát triển kinh tế của khu vực, trao quyền cho Trung Quốc với đòn bẩy chính trị và ảnh hưởng trên lục địa, đồng thời tạo điều kiện hoạt động cho Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc”.
Trung Quốc đã thiết lập căn cứ quân sự ở Djibouti vào năm 2017. Djibouti cũng là nơi đặt các căn cứ của Mỹ, Pháp và Nhật Bản. Yun Sun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson ở Washington, cho biết Trung Quốc coi các cảng biển là điều thiết yếu đối với kế hoạch kinh tếtrong thời gian tới và tầm ảnh hưởng chiến lược của nước này về lâu dài.
“Khi Trung Quốc đặt mục tiêu trở thành một cường quốc toàn cầu, với sự hiện diện toàn cầu, các cảng mà Trung Quốc có thể tin tưởng và tiếp cận và không gặp trở ngại là điều không thể thiếu. Từ góc độ quân sự, đây là nền tảng cho khả năng giải phóng sức mạnh,” bà nói.
David Shinn, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Elliott của Đại học George Washington, cho biết việc cấp vốn, xây dựng, đầu tư cổ phần và quản lý các cảng biển là một cách để các công ty Trung Quốc kiếm tiền và có được ảnh hưởng về kinh tế và an ninh.
Ở châu Phi, danh sách các cảng như vậy đang ngày càng dài hơn và ngày càng có liên quan đến các khoản đầu tư cổ phần và quản lý bởi công ty Trung Quốc – ông nói.
“Điều này sẽ tạo điều kiện cho các tàu Hải quân PLA ghé thăm các cảng này dễ dàng hơn. Trong những năm gần đây, số lượt ghé thăm cảng của Hải quân PLA tại các cảng châu Phi đã tăng lên đáng kể. Tôi tin rằng khoản đầu tư này không chỉ mang lại lợi ích cho Trung Quốc, mà còn là một thành phần chính trong chiến lược an ninh toàn cầu của nước này. “
Tim Zajontz, một nhà nghiên cứu tại dự án Quản trị và Không gian châu Phi tại Đại học Edinburgh, cho biết các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các cảng ở nước ngoài đóng một vai trò quan trọng trong chính sách ngoại thương của họ, vì chúng tạo điều kiện cho chuỗi giá trị và tăng trưởng theo định hướng của Trung Quốc.
Ông cho rằng các cảng như Gwadar, Hambantota, Djibouti và Piraeus là những trung tâm hậu cần quan trọng để tạo thuận lợi cho thương mại và trung chuyển dọc theo Con đường Tơ lụa trên biển.
Theo Doanh nghiệp và Tiếp thị
