Học giả người Anh, cựu nhà báo Bill Hayton cho biết, ông đã tìm thấy một bức thư trong Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Anh do Tổng lý Nha môn nhà Thanh viết vào ngày 8/8/1899 gửi cho Quân đoàn Anh ở Bắc Kinh. Trong thư đề cập rõ ràng rằng, Hoàng Sa là “những đảo bỏ hoang”, không thuộc về Trung Quốc.
Theo tài liệu ông Bill Hayton gửi tới Đài Á Châu Tự Do (RFA), bức thư được tìm thấy trong Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Anh (British National Archives) là bản phiên dịch.
Ông Hayton cho biết đã tìm thấy bức thư này khi đọc về “Vụ tàu chở đồng Bellona” trong kho lưu trữ. Và nó có thể cung cấp một bằng chứng khác chứng minh việc Trung Quốc nhận quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông là sai.
Cụ thể, theo nội dung bức thư thì khi đó, con tàu “Bellona” chuyên chở hàng hóa đồng của Đức bị đắm gần quần đảo Hoàng Sa, và những ngư dân Trung Quốc đã tới đánh cắp số hàng hóa trên.
Nước Anh thay mặt Đức yêu cầu triều đình nhà Thanh phải bồi thường, nhưng Tổng lý Nha môn (giống Bộ Ngoại giao) của nhà Thanh tuyên bố rằng quần đảo này không phải là lãnh thổ của Trung Quốc nên chính phủ Trung Quốc không có trách nhiệm và từ chối bồi thường.
Ngoài bức thư trên, ông Hayton còn tìm thấy bản sao của một bức thư khác do Tổng đốc Lưỡng Quảng (tức Quảng Đông và Quảng Tây) Đàm Trung Lân viết cho Lãnh sự Anh Byron Brenan vào ngày 14/4/1898. Nội dung bức thư cũng đề cập đến “Vụ tàu chở đồng Bellona”.
Thời điểm đó, Tổng đốc Đàm Trung Lân đã viết rằng chính phủ Trung Quốc không thể bảo vệ những con tàu bị chìm ở nơi “biển xanh sâu thẳm” (the deep blue sea), vậy nên nhà Thanh không thể chấp nhận yêu cầu bồi thường.
Cũng liên quan đến “Vụ tàu chở đồng Bellona”, trong một bức thư gửi Bộ trưởng phụ trách thuộc địa Pháp năm 1930, Toàn quyền Đông Dương cũng đề cập đến vấn đề chủ quyền này. Cụ thể, bức thư đã dẫn lời Tổng đốc Quảng Châu Trung Quốc nói rằng, quần đảo Hoàng Sa không thuộc về Trung Quốc hay Việt Nam, đây chỉ là một vùng hoang đảo, “không có cơ quan đặc biệt nào chịu trách nhiệm kiểm soát chúng” (no special authority was responsible for policing them).
Bức thư này là bản dịch tiếng Anh, hiện vẫn chưa tìm thấy tài liệu tiếng Trung, ông Hayton nói rằng bản tiếng Trung này rất có thể đã bị thất lạc hoặc hư hỏng.
Theo TS Nguyễn Nhã, một nhà sử học nổi tiếng của Việt Nam, bức thư này có thể sẽ là một bằng chứng có giá trị cho thấy Hoàng Sa không thuộc Trung Quốc như điều họ vẫn luôn khẳng định.
Ông Stein Tonnesson, nhà sử học Na Uy chuyên nghiên cứu về Biển Đông, cũng cho rằng bức thư có thể xác thực thông tin thời nhà Thanh không coi Hoàng Sa là lãnh thổ của Trung Quốc.
Được biết, sau khi tài liệu lịch sử bán chính thức trên được công bố đã thu hút sự chú ý của quốc tế, vì hiện vấn đề tranh chấp chủ quyền các đảo ở Biển Đông đang là chủ đề nóng vô cùng căng thẳng, phía Trung Quốc luôn tranh giành chủ quyền, thậm chí còn tích cực bành trướng quân sự.
Cho đến nay, dù Tòa án Quốc tế đã quyết định Trung Quốc không sở hữu các nguồn tài nguyên của Biển Đông nhưng chính quyền Bắc Kinh lại phản đối phán quyết trên và khẳng định Biển Đông thuộc lãnh hải của Trung Quốc, theo Australian Financial Review.
Yên Yên (Theo Vision Times)
