Hôm nay, mình đi vào một quán cơm bình dân gần bệnh viện Yên Bái, gọi một suất cơm với đầy đủ những gì được gọi là “sang nhất”. Ngồi xuống bàn ăn, nhìn đĩa cơm đầy ụ, mình đang nghĩ ăn sao cho hết …
Bỗng một cậu bé cũng bưng một đĩa cơm bước tới ngồi cùng. Gương mặt em hốc hác, làn da ngăm đen. Chiếc áo thổ cẩm mỏng tanh, đôi dép tổ ong chỉ còn chút xíu nữa là đứt hết. Qua cách ăn mặc của em, mình đoán được em là người dân tộc vùng cao.
Mình càng xót xa hơn khi nhìn đĩa cơm chỉ có rau bắp cải luộc, lèo tèo một hai miếng đậu phụ lẫn trong màu trắng của chút xíu cơm.
– Em ăn ít thế?
– Dạ, chỉ 5 nghìn tiền cơm nên được bấy nhiêu thôi anh.
Bất giác, mình nhìn xuống đĩa cơm của mình, đĩa cơm 40 nghìn.
– Em ở đâu, xuống thành phố làm gì?
– Nhà em ở Mù Cang Chải, em xuống chăm mẹ em bệnh trong viện. Bố em đi nương trong rừng sâu, chăm rẫy ngô để bán lấy tiền chữa bệnh cho mẹ.
– Nhưng em ăn ít vậy sao trông nổi mẹ?
– Mỗi bữa em chỉ dám ăn thế này thôi, còn để tiền lo cho mẹ, em ra đây ăn rồi tiện mua cháo cho mẹ luôn.
Vừa nói cậu bé vừa chỉ tay vào chiếc âu nhựa đựng cháo.
– Mẹ em bệnh nặng lắm, người ta bảo phải xuống viện mới chữa được, ở nhà uống thuốc lá cây không khỏi được đâu, nhà em phải bán con trâu rồi, năm nay ngô cũng không được mùa, cái mưa, cái lạnh làm cho cả bản em khổ. Mỗi ngày em chỉ dám tiêu 14 nghìn thôi. 5 nghìn mua cơm ăn bữa trưa này, 2 nghìn cháo sáng cho mẹ, 2 nghìn cháo trưa với 5 nghìn cháo chiều hai mẹ con cùng ăn.
Tự nhiên mình thấy cay sống mũi quá, chẳng lẽ trên đời này nhiều người khổ thế, kẻ ăn không hết người lần chẳng ra. Mình gắp vội mấy miếng thịt sang đĩa cơm cậu bé:
– Em ăn đi, anh không ăn hết được, em cứ ăn tự nhiên, đừng ngại.
Liền tay, mình san phân nửa đĩa cơm sang, mắt cứ nhòa theo đĩa cơm trắng.
– Em cứ ăn hết đi, hết anh lại gọi.
– Em cảm ơn anh, em không ăn hết được, để lát em mang vào cho mẹ ăn cùng.
Đến lúc này, chỉ còn biết trước mặt mình, đĩa cơm đã hóa long lanh. Em còn lo cho cả mẹ trong những lúc đói khát. Em đáng mặt hơn hàng trăm, hàng vạn người ngoài xã hội kia coi cha mẹ chẳng ra gì, mắng chửi, dọa nạt, hay nói đúng hơn là bất hiếu.
– Em còn đi học không, học lớp mấy rồi?
– Em không, em học hết lớp 3 thôi, rồi phải nghỉ, nếu còn đi học thì năm nay em học lớp 6 rồi đấy. Cô giáo ở bản cũng đến nhà khuyên em đi học, nhưng nếu em đi, mẹ em biết làm thế nào, tiền đâu mà đi học. Em thèm cái chữ lắm, muốn đi học lắm, nhưng thôi để khi nào em không nghèo nữa.
Có lẽ thế em ạ, “nghèo” không phải là cái tội, em nghèo tiền bạc, nhưng tấm lòng thì em có dư, anh cũng mong em thoát nghèo, mẹ em sớm khỏi bệnh, chỉ thế thôi, để em được sống đúng với tuổi thơ của mình. Đời còn nhiều mảnh đời cơ cực quá, ai cũng phải bon chen, nhưng ít nhất nhìn vào bản thân mình còn quá may mắn. Cậu bé nhanh chóng ăn và vội đứng dậy:
– Em phải vào đây không mẹ chờ.
Thấy cậu bé vội vàng, mình dúi vào tay cậu một trăm nghìn: “Đây, anh không có nhiều, em cầm lấy mua cháo cho mẹ”. Cậu bé khước từ và không dám nhận. “Không sao đâu, anh cho, coi như anh cho mượn, sau này em giàu, mà có duyên gặp lại thì trả anh cũng được”. Tôi nhanh tay giành chiếc âu đựng cháo của cậu vào bảo bà chủ quán múc đầy một âu rồi đưa cho cậu bé.
– Em cứ vào với mẹ đi, anh thanh toán cho.
Mắt cậu bé rưng rưng, rồi em nhẹ nhàng nói: “Em cảm ơn, cảm ơn anh đã cho em một bữa no bụng, cảm ơn anh!”.
Không em ạ, anh mới phải cảm ơn em, cảm ơn em đã cho anh một cái nhìn về những mảnh đời cơ cực trên bản cao. Hy vọng mọi điều tốt lành sẽ đến với em và gia đình. Sống mũi mình vẫn còn cay khi nghe những gì em nói. Dắt xe khỏi quán, đầu mình còn vương vấn hình ảnh em, một người con hiếu thảo. Mình tự hỏi: “Đến khi nào, mình mới bằng một nửa của em?”.
Bích Liên Lê
